Blijft Links zich stoten?

De confessionelen zagen het al snel scherp: in 1925 kwam priester en katholiek voorman Wiel Nolens met zijn 'Uiterste noodzaak'-doctrine: confessionele politici mochten slechts als alle andere opties waren weggestreept, samenwerken met socialisten, "...wier diepere beginselen met de Katholieke beginselen lijnrecht in strijd zijn", aldus Nolens. Het is sindsdien nooit echte liefde geworden tussen confessionele en linkse politici. Of het nu ging om sociaal-economisch beleid, emancipatie of medisch-ethische kwesties: de conservatieve Clerus en het seculiere links-progressieve gedachtengoed bleven natuurlijke vijanden.

Lijnrecht

Voor politici van conservatief-islamitische huize heeft Links lange tijd een uitzondering gemaakt. De eerste gastarbeiders die in ons land kwamen waren, gezien hun zwakke sociaal-economische positie, een natuurlijk electoraat. Iedere stem was welkom, en uiteraard traden ze uiteindelijk toe tot het partijkader. Ouderwetse progressieve verheffing, zoals het hoort. Begin deze eeuw kwam er een discussie op gang. Deze keer was het niet een priester, maar PvdA-ideoloog Paul Scheffer, die erop wees dat conservatief-islamitische beginselen lijnrecht tegenover het linkse gedachtengoed staan. Die waarschuwing heeft Links niet meteen de ogen geopend.

Twee 'Erdogan-affaires'

De eerste partij die zich stootte was de PvdA. In 2014 zette de Tweede Kamerfractie de leden Kuzu en Öztürk uit de fractie. Hun steun aan Turkse conservatief-religieuze organisaties botste met de sociaal-democratie. Met hun nieuwe partij Denk staan ze vierkant achter de Turkse leider Erdogan en zijn religieuze AK-partij. Scheffer had het kunnen voorspellen. Ook GroenLinks kreeg zijn eigen 'Erdogan-affaire': raadslid Ilhan Tekir uit Gorinchem sprak zijn sympathie uit voor de Turkse alleenheerser. De partijvoorzitter nam het aanvankelijk voor hem op. Na ampel beraad kwam de GroenLinks-top tot deze -bekend voorkomende- conclusie: "Steun aan de AK-partij staat diametraal tegenover de opvattingen van GroenLinks."

Stekker eruit

Toch sloten de Rotterdamse fracties van PvdA, SP en GroenLinks een verbond met de islamitische partij Nida. Dat ging kennelijk iets te snel voor de partijleiders in Den Haag. Die reageerden pas nadat Nieuwsuur een Nida-tweet uit 2014 had opgeduikeld, waarin Israël en IS aan elkaar worden gelijkgesteld. Lodewijk Asscher (PvdA) had even 'de wenkbrauwen gefronst', maar had zich door de Rotterdamse fractievoorzitter laten overtuigen dat het verbond kon blijven bestaan. SP-leider Marijnissen –die graag PVV-aanhangers 'terug wil winnen'- gaf toe dat ze zelf "deze keuze niet had gemaakt, want de SP vindt juist de scheiding van kerk en staat belangrijk." Maar ze liet de Rotterdamse SP bepalen. Jesse Klaver (GroenLinks) verdedigde eerst het verbond, om er een dag later toch afstand van te nemen.

Nog een keer?

Dat verbond ligt nu aan gruzelementen. GroenLinks is er uit gestapt. SP en PvdA doen vaag over hun positie. De situatie laat zich nu het beste beschrijven als 'totale chaos'. En de vraag is of en wanneer seculier Links zich wéér gaat stoten.

Remko Theulings is politiek verslaggever en commentator van EenVandaag. In die hoedanigheid volgt hij de ontwikkelingen op het Binnenhof op de voet.