Harbers moet zich schamen

Het gebeurt niet vaak dat ik met open mond een politiek debat volg. Mark Harbers kreeg dat wel voor elkaar. In de plenaire zaal zakte hij dinsdag door de ondergrens. Zelfs het optreden van Madonna verdient betere recensies.

Harbers had alle inhoudelijke kritiek namelijk al afgekocht. Door al tevoren zijn vertrek aan te kondigen nam hij geen verantwoordelijkheid, maar veinsde die slechts. Met zijn gang naar de Kamer leek hij het parlement serieus te nemen, maar beledigde het eigenlijk.

'Overigen'

Het dossier in kwestie is de criminaliteit van asielzoekers. Het ministerie had een lijstje gemaakt van alle misdaden waar asielzoekers van verdacht werden. Een top tien met daaronder het kopje 'overigen'. Later bleken incidenten als verkrachtingen, moord en doodslag onder die categorie te vallen. De Kamer reageerde pissig, hoe kon het dat die 'overige' incidenten niet expliciet vermeld waren?

De premier en zijn staatssecretaris verkondigden zich rot te zijn geschrokken. Op dinsdag bleek hoe hevig die schrik was. Harbers stuurde een brief met zijn bevindingen naar de Kamer. Maar opvallender was de persconferentie die volgde. Daarin meldde de staatssecretaris dat het debat, dat überhaupt nog gepland moest worden waarschijnlijk zijn laatste zou zijn.

Potsierlijk debat

Wat volgde was een potsierlijk debat. Iedere vraag en alle kritiek uit de Kamer gleed van Harbers af. Hier stond een man die niets meer te verliezen had. De uitkomst stond namelijk al vast, een uitkomst die hij bovendien zelf gekozen had. Haast opgelucht vertelde de staatssecretaris wat er volgens hem gebeurd was.

Eigenlijk legde hij de schuld continu bij een ander. Eerst waren het de onduidelijke cijfers van de politie. Vervolgens lag het aan zijn eigen ambtenaren die het kopje 'overigen' in het leven hadden geroepen. Natuurlijk voegde hij daaraan toe dat hij zelf ook beter had moeten handelen. Al kende hij zich een verzachtende omstandigheid toe; de staatssecretaris was al zo geschrokken van deze statistieken dat hij daar niet aan had gedacht.

Een bijzondere schrik als je weet wat deze cijfers eigenlijk zeggen; bijzonder weinig. Dit zijn het aantal bij de politie gemelde incidenten over asielzoekers. Die statistiek geeft geen beeld van de ware criminaliteitscijfers. Van de 31 verdenkingen van (poging) tot doodslag of moord bleek de enige voltooide poging uit zelfverdediging. De staatssecretaris die zo op transparantie hamerde verstuurde dus een rapport dat meer mist creëert dan dat het de Kamer informeert.

Pijnlijke gedeelte

Toch is dat niet het pijnlijke gedeelte van het verhaal. In plaats van kritisch te vragen naar de betekenis van de cijfers en een oorwassing om zijn aangekondigd aftreden werd Harbers geprezen. Achteraf werd zelfs geconcludeerd dat hij zijn positie had kunnen behouden. Terwijl deze man eigenlijk het parlement niet serieus nam.

Harbers zelf had namelijk al geconcludeerd dat hij niet te vertrouwen was als bewindspersoon, zijn vertrek stond al vast. De Kamer had er daarom ook niets meer aan om hem 'ter verantwoording' te roepen. Beter was het geweest om nog voor het debat het vertrouwen in hem op te zeggen. Zijn opvolger had dan de historie kunnen schetsen en beloftes aan de Kamer kunnen doen. Zo had ons hoogste democratisch orgaan echt zijn werk kunnen doen.

Nu was het parlement niet meer dan een podium voor een leeg toneelstukje. En dat is buitengewoon pijnlijk. Zeker als je bedenkt dat het ultieme debat over controle -verantwoordingsdag- hiervoor moest wijken. Harbers moet zich schamen voor deze gang van zaken. Eigenlijk moet het hele parlement dat ook, de Tweede Kamer verdient beter dan dit.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV