Is Rutte III zijn kernbelofte vergeten?

Wie een huis huurt kent het ritueel. In de laatste weken van april wordt er een pijnlijke mededeling door zo’n drie miljoen brievenbussen geschoven. Het is de aankondiging van de wettelijk toegestane periodieke verhoging. Of in gewone mensentaal een jaarlijkse huurverhoging van een paar procent. Het is zo’n vaste prik dat het logisch lijkt, maar dat is het niet.

Die stijging is namelijk niet gebaseerd op hogere onderhoudskosten, slecht huurgedrag of een gestegen WOZ-waarde. De enige reden van de verhoging is omdat de wet het toestaat. Je kunt zeggen, dat hoort bij huren. Je kunt ook stellen dat het wel meevalt, niet iedereen doet aan 'huurprijsoptimalisatie'. Coörporatiekoepel Aedes heeft bijvoorbeeld met de Woonbond afgesproken huren niet sneller te laten stijgen dan de inflatie.

Kernbelofte

Toch zegt het iets over dit kabinet. Want bij het aantreden van Rutte III was de kernbelofte: De middengroepen gaan de vooruitgang voelen. Zwaar onder de indruk van de uiteenzettingen van SCP-baas Kim Putters voelden de vier coalitie partijen de dure plicht de boel bij elkaar te houden.

De angst was dat te veel mensen zich niet gehoord voelen. De zo beroemde hard wekende Nederlanders hadden het zwaar en niemand leek dat te zien. Zo zouden veel kiezers het vertrouwen in de politiek verliezen. Dit was dé uitdaging voor de coalitie. ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers staaft daarom bijvoorbeeld al het kabinetsbeleid aan zijn eigen Kim Putters-toets. Die kernbelofte was dus bloedserieus.

Vergeten

Inmiddels is het stil, lijkt dat erewoord welhaast vergeten. Er wordt weliswaar gesleuteld aan de energiebelasting, maar die is door deze club zelf verhoogd. De inkomstenbelasting gaat weliswaar omlaag, maar die moet worden betaald uit een verhoging van de btw. De problemen worden dus niet echt opgelost.

Kijk bijvoorbeeld naar een Nibud-rapport uit maart. Daaruit blijkt dat veel Nederlanders met modale en bovenmodale inkomens meer dan de helft van hun verdiensten kwijt zijn aan vaste lasten. Dat moet schrikken zijn voor een kabinet dat er juist voor die mensen zit. Nou, niet echt, blijkt uit Kamervragen van SP-er Jasper van Dijk.

Staatssecretaris van Sociale Zaken, Tamara van Ark, wuift het probleem weg. Alsof het haar en haar coalitie niet echt aan gaat. De oplossing waarmee ze op de proppen komt is een goed bedoeld advies. Tot twee keer toe stelt ze dat die mensen met hoge vaste lasten dan maar beter op hun geld moeten letten. Raar eigenlijk.

Huur

Je zou namelijk zeggen dat dit een probleem is waar een regering juist iets aan kan doen. Kijk bijvoorbeeld naar die huurverhogingen. Uit het Nibud-rapport blijkt dat huurders veel hogere vaste lasten hebben dan kopers. We zien ook een gespannen huizenmarkt en een toename van investeerders op die markt. Wellicht is dat dan iets waarmee je aan de slag kunt als kabinet.

Je zou bijvoorbeeld de website investingindutchhousing.nl uit de lucht kunnen halen. Een webpagina waarmee de overheid zelf buitenlandse investeerders in de woningmarkt probeert te lokken. Daarin wordt trots aangehaald dat je keurig een rendement van een paar procent per jaar kunt opstrijken. Voor wie gelooft in een huizenmarkt die op orde is of zich niet druk maakt over de gevolgen daarvan is het logisch.

Voor een regering die op wil komen voor de middengroepen is dat het niet. Sterker nog het laat zien dat Rutte III na 18 maanden haar kernbelofte al vergeten lijkt. Er wordt niet gezocht naar een manier om de middenklasse een duwtje in de rug te geven. In plaats daarvan is het vertrouwen in de markt nog altijd heilig. En wie daardoor in de knel komt krijgt geen helpende hand, maar een goed bedoeld advies: let wat beter op je centjes.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV