4 mei: ooit een schone oorlog gezien?

Veel mensen zijn boos op de lawaaidemonstranten, ik ook. Sommige dingen doe je gewoon niet. Schijten op de stoep van je buurman. De koning ‘jongeman’ noemen. Kathlyn Jenner als man aanspreken. En je roeptoeter opentrekken op 4 mei. Of je nu voor vrije expressie bent, een geharnaste republikein (zoals ik) of een transgenderscepticus, sommige dingen doe je gewoon niet. Kwestie van opvoeding en eerbied.

Niettemin legt de lawaaigroep de vinger op de zere plaats. En dan heb ik het niet eens alleen over onze collectieve herinnering aan onze kolonieën. Alleen de term al is ingewikkeld. Of je het ingrijpen van de Nederlandse regering in Indonesië ‘politionele acties’ noemt of een ‘bezettingsoorlog, of zelfs een ‘opstand tegen het wettige gezag’ is van groot belang voor het morele oordeel dat er achter verscholen ligt. In het ene geval staat Nederland in zijn recht, in het andere geval zat de Nederlandse regering fout.

Schone oorlog

Het probleem is natuurlijk dat de meerderheid van de individuele Nederlandse soldaten die naar Nederlands Indië werd gestuurd, ook alleen maar ging omdat ze gestuurd werden. Jonge jongens met dienstplicht, gestuurd naar een ver land om een conflict te beslechten waar ze maar nauwelijks iets van begrepen. De gehele Nederlandse politiek was voor. Tegenstand in eigen land was er nauwelijks. En zowel aan de kant van de Nederlandse soldaten als aan de kant van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders werden grove misdaden en schendingen van oorlogrecht gepleegd. Zoals in elke oorlog trouwens, want: wie heeft oot een ‘schone oorlog’ gezien?

Hetzelfde geldt voor de bange Wehrmacht-soldaten die door de regering-Hitler naar Nederland werden gestuurd. Niet omdat ze dat wilden. Niet omdat ze ervoor hadden gekozen. Niet omdat het overtuigde Nazi-sympathisanten waren. Niet omdat ze Nederlanders haatten. Maar omdat ze feitelijk geen keuze hadden: desertie werd met de dood gestraft. En deze bange 17-jarige soldaat werd geconfronteerd met een gewapend lid van Neerlands ondergronds verzet. Hij schiet om zijn eigen leven te beschermen de verzetsman dood.

De soldaat is en blijft ‘de vijand’ voor wie op 4 mei geen mens zich bekommert. De verzetsman is een held, voor hem is heel Nederland twee minuten stil. Maar een levende vijand is vooral een vijand. Een dode vijand is vooral een dode. En een dode verdient respect. We kunnen ons allemaal nog herinneren onze collectieve walging voor de knullige manier waarop Saddam Hoesein werd geëxecuteerd in een Iraakse gevangenis. Voor de Westerse wereld was Saddam de incarnatie van het kwaad, maar de manier waarop met zijn dode lichaam werd omgesprongen, deed ons huiveren. Hetzelfde geldt voor het einde van de Libische dictator Gadhafi en de Italiaanse Duce Musollini: sommige dingen doe je niet.

Ik denk aan de bomtapijten die de gealliieerde luchtmacht dag en nacht legde over de Duitse stad Dresden. Fosforbommen veroorzaakten onblusbare branden waarin onvoorstelbare hoeveelheden burgerslachtoffers vielen. Die piloten worden geëerd op 5 mei als bevrijders van Europa, de ontelbare doden van Dresden en andere Duitse steden verzwegen. De vrouwen die de pech hadden verliefd te worden op een leuke Duitse soldaat, werden na de oorlog kaalgeschoren en voor ‘moffenhoer’ uitgemaakt. En Trees die na één nacht zwanger en alleen achterbleef van haar Canadees wordt geen stroobreed in de weg gelegd.

Als de lawaaidemonstratie aandacht wil vragen voor de grijsheid van goed en kwaad in oorlogen en andere conflictsituaties, dan hebben ze mijn zegen. Zelfs als ze alleen maar aandacht willen vragen voor de politionele acties, ook dan hebben ze mijn zegen. Maar lawaai maken tijdens die twee sacrale minuten: dat doe je niet. Je schijt niet op 4 mei om er vervolgens een Indonesisch vlaggetje in te steken.