De week van de waarheid voor Lodewijk Asscher

Die koers werd gelijk ingezet. De demissionaire vicepremier zette zijn oude kameraden van het kabinet Rutte-II klem. Geen begroting als de salarissen van leraren niet werden aangepast. De vicepremier had de oefencursus oppositievoeren terzijde geschoven en zat gelijk op ramkoers. Vriend was woedend en vijand was verbaasd. Nou ja, vriend en vijand dus.

Leider op links

Dat was mooi voor de leraren. De PvdA was weer terug op het honk. Zo werd dat door veel leraren gevoeld. Ik hoor het ze nog zeggen. Asscher was keihard in z'n eigen kabinet als kersverse oppositievoerder voor die leraren aan de bak. Leidde in de Tweede Kamer als fractievoorzitter de kleinste linkse partij.

Omdat hij het zo goed deed, was de leider van de kleinste oppositiepartij ineens dé oppositieleider volgens connaisseurs en politieke pers. Niet Klaver, niet Marijnissen, maar Asscher was dé leider op links. Een verademing werd het genoemd. Geen geharrewar met papier tijdens de Algemene Beschouwing. Hij deed het allemaal uit het blote hoofd.

Vuur aan de schenen van Rutte

Naast Pechtold, die er toen nog was, en Wilders was er in de Kamer weer wat te beleven. Asscher kan het als parlementariër premier Rutte soms flink lastig maken. Hij heeft bijna vijf jaar met de premier samengewerkt in het vorige kabinet en kent hem natuurlijk door en door. Weet waar zijn zwakke plekken zitten die anderen zelden kunnen vinden in de Tweede Kamer.

Dat maakte de debatten over de belangen van het grote bedrijfsleven in Nederland erg spannend. Over de afschaffing van de dividendbelasting die zo hard nodig. Aangezwengeld door Jesse Klaver nam Asscher de leiding over en legde Rutte het vuur aan de schenen. Schitterende debatten in de Tweede Kamer.

Knabbelen

De PvdA van Asscher kreeg wind in de zeilen, en stond een tijdje op twintig zetels in de peilingen. Heel stiekem elke week een zeteltje erbij gebeurde dat in de loop van een jaar. Prachtig voor de nieuwe oppositieleider natuurlijk. Eitje leggen niemand zeggen, langzaam weer groter worden. Niks is zeker in de politiek en zeker peilingen niet.

Die winst is er op dezelfde manier weer afgeknabbeld. Elke week een zeteltje en soms even een week pauze. Tsja... het kan verkeren. Komende week maakt het er allemaal niet makkelijker op voor oppositieleider Lodewijk Asscher. Het lijkt wel alsof hij de laatste tijd meer oud-vicepremier is dan oppositieleider.

Politieke waarheid

Afgelopen week werd bekend dat het hele idee rond de participatiemaatschappij, de participatiewet, mislukt is. 'Onvoldoende handvatten, prikkels en garanties om de meest kwetsbare groepen kansen te bieden die met de invoering van de wet werden beoogd. De doelstellingen van de wet zijn niet behaald'; een vernietigende conclusie van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

Ook zijn de verhoren van de commissie die de misstanden rond de toeslagenaffaire onderzoekt in volle gang. Komende week is Lodewijk Asscher aan de beurt om uit te leggen wat hij wel en niet wist rond dat verschrikkelijke dossier. In de politieke weken van de waarheid. Nou, dit wordt er echt eentje.

Wat wist Lodewijk Asscher wel en wat wist hij niet? Ministers kunnen niet alles weten. Mensen die het kunnen weten, zeggen dat als hij er iets van geweten had dat hij er iets aan gedaan zou hebben. Dat past wel bij Asscher vind ik eerlijk gezegd. Maar het zegt nu natuurlijk nog weinig.

Kapotte vaas

Op de herdenking van oud-premier Kok had Lodewijk Asscher een prachtige speech. Na het grote verlies van de PvdA in 2017 moest Asscher langs bij Kok om te vertellen wat er was gebeurd. Wim Kok was iemand waar je automatisch gezag voor had. Door zijn gestalte, door zijn manier hoe hij je aankeek en door zijn enorme kennis.

Asscher fietste er zenuwachtig heen. De zin van hoe hij dat uitlegde heb ik nog eens opgezocht. "Hoe zou hij reageren nu de vaas uit mijn handen kapot was gevallen?", zei Asscher in het Concertgebouw. Die zin landde in mijn hoofd en zwierf daar lang rond.

Lood in je schoenen

Hij zit er nu weer, die zin, in mijn hoofd. Ik kon met dat goed voorstellen hoe Asscher met lood in z'n schoenen naar Wim Kok fietste. Bij Wim Kok moest je met een goed verhaal komen, anders hoefde het niet. Tenminste, dat had ik vaak gehoord van mensen die het konden weten.

Inderdaad, het wordt een week van de waarheid voor Lodewijk Asscher. Dingen die mensen zijn overkomen rond de toeslagenaffaire kun je niet makkelijk terzijde schuiven. Dat gaat Lodewijk Asscher vast ook niet doen. Dat hij het moeilijk krijgt lijkt mij duidelijk. De PvdA, ik kan mij voorstellen, ook lood in zijn schoenen. Ook nu staat er een vaas op het spel. Niet alleen de vaas van de PvdA, maar ook die van Asscher.

Alle pijlen op Asscher

Afgelopen week waren er diverse hoge ambtenaren die hun pijlen op het voormalige ministerie van Asscher richtten. En op Asscher zelf. Renske Leijten en Pieter Omtzigt, de parlementariërs die alles aan het licht brachten, vonden dat onterecht. De hoge heren van de Belastingdienst moesten eens in de spiegel kijken, was hun conclusie. Niet echt dapper als je de hete aardappel niet durft vast te houden.

Maar goed, toch blijft het een gevaarlijke week die eraan komt voor de PvdA en voor Lodewijk Asscher. Politiek is beeldvorming. Het gaat hier over mensen, over mensen waar een partij als de PvdA zich hard voor maakt. Het gaat over geloofwaardigheid. Een moeilijk vast te pakken begrip dat te voet komt en te paard gaat. Wat gaat Asscher zeggen? Hoe gaat hij het zeggen? Wat verklaart hij en wat wist hij wel en wat niet.

Asscher bereidt zich vast tot in de puntjes voor. Was hij politiek op de hoogte of waren de stukken ergens vastgelopen in de lange pijplijnen die er overal in Den Haag zijn. Door iemand op een verkeerde stapel gelegd, zeg maar. Of meer in straattaal: wordt Asscher keihard in z'n pak genaaid door die hoge ambtenaren uit die Belastingtorens? En, hoe toon je dat dan aan? Politiek is beeldvorming, ik zeg het nog maar een keer.

Ik weet het niet. Zou hij het uit z'n hoofd doen of ligt er zoals bij al die hoge heren uit die Belastingtorens een dik kladblok met aantekeningen voor hem? Maandag weten we meer. Dan moet Lodewijk Asscher bij de commissie langs om uit te leggen wat hij wel en wat hij niet wist. Wat is politiek toch een verschrikkelijk hard en moeilijk vak!

Urs Klaver is politiek redacteur bij De Nieuws BV.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.