De Trumpfactor

Volgens die theorie is de oude tegenstelling arbeid-kapitaal achterhaald en gaat het nu om identiteitspolitiek die vooral cultureel van aard is. De culturele as is, met andere woorden, belangrijker dan de economische as. De conclusie is dat partijen die op die culturele as opereren het beste zullen scoren.

Het probleem met die theorie is dat het niet goed kan verklaren waarom Emmanuel Macron (partijloos) in Frankrijk en Martin Schulz (SPD) in Duitsland het zo goed doen. Dat zijn namelijk beide politici die niet op de culturele as opereren.

Macron was een minister in het kabinet van Hollande maar is tegenwoordig partijloos en maakt furore met broodnodige economische hervormingen en een pleidooi voor open grenzen. Over immigratie en de islam is hij muisstil. Macron is de man van de stedelijke, welvarende, hoogopgeleide kiezer. Hij is kansrijk geworden door de crisis rond Fillon die zijn familie politieke spookbanen heeft bezorgd waardoor veel van zijn kiezers overlopen naar Macron.

Martin Schulz, de oud-voorzitter van het Europees Parlement, heeft de afgelopen twee weken in zijn eentje ervoor gezorgd dat de SPD de CDU van Merkel op de hielen zit. Dat is geen geringe prestatie. Schulz is allesbehalve een hervormer. Zijn opmars lijkt bovenal ingegeven te zijn door de behoefte van de Duitse kiezer voor een nieuw politiek gezicht. Kennelijk is een deel van het Duitse electoraat op zoek naar een alternatief voor Merkel.

Er zijn dus unieke factoren in het spel die de opmars van Macron en Schulz mede kunnen verklaren en daarom moeten we dus voorzichtig zijn om de Duitse en de Franse trend naar ons eigen land te vertalen. Opvallend is wel dat Wilders bij de laatste peiling twee zetels inlevert. Die opmars van Macron en Schulz en de lichte krimp van de PVV zouden misschien ook kunnen samenhangen met de politiek van Trump van de afgelopen drie weken.

Laten we wel wezen, wat men ook van zijn politiek vindt, Trump heeft extreem onhandig geopereerd. Met zijn partiële moslimban (zeven landen) is hij immers een hopeloze strijd aangegaan met de rechterlijke macht. Dat is een strijd die hij of op de lange termijn verliest of op de korte termijn wint maar dan ten koste van nog meer verlies van rechtsstatelijkheid. Dat is geen aantrekkelijke positie.

Over een maand zijn er verkiezingen in Nederland. De kans lijkt mij levensgroot dat Trump nog meer capriolen gaat uithalen die op gespannen voet staan met de scheiding der machten. Dit alles zal breed worden uitgemeten in de internationale pers en ook in Nederland zijn uitwerking hebben.

Wilders ziet de bui al hangen. Hij koos in het interview met WNL voor een iets mildere toon. De koran wordt niet meer verboden maar gedoogd. Hij is echter nog steeds van plan om moskeeën te gaan sluiten, een voornemen dat in strijd is met onze grondwet.

Misschien is Wilders door de capriolen van Trump over zijn hoogtepunt heen. Dat betekent overigens niet automatisch dat de andere partijen daarvan profiteren. PVV stemmers hebben hun vertrouwen in de establishment partijen verloren. Als zij niet op Wilders stemmen dan blijven zij waarschijnlijk thuis. Het is ook mogelijk dat de potentiële PVV stemmer weinig bezwaren heeft tegen maatregelen die indruisen tegen de rechtsstaat. In dat geval is de impact van de Trumpfactor zeer bescheiden.

Ik zal mij maar niet aan een voorspelling wagen.