Demonstratierecht dreigt willekeurig te worden

Deze week was burgemeester John Jorritsma van Eindhoven te gast in Dit is de Dag om te praten over het verbod om te demonstreren. Ik wil de man niet te hard vallen, we hebben allemaal wel eens een slechte dag (en Eindhoven is natuurlijk een prachtige stad), maar de argumentatie waarom de demonstratie niet door mag gaan, was zeer matig. Luister zelf maar.

Buigen voor geweld

Omdat bij een eerdere Pegida-demonstratie met geweld werd gereageerd door tegendemonstranten, verbiedt Jorritsma deze demonstratie, uit angst voor nieuw geweld. Dat is wat mij betreft buigen voor geweld. En dat moet een burgemeester niet doen. Ik snap dat hij de verantwoordelijkheid heeft de vrede en veiligheid in de stad te bewaren, maar dan laat je maar een extra blik extra agenten, ME-ers of desnoods militairen aanrukken. De democratie en het recht op demonstratie mogen wat kosten.

Begrijp me goed: het lijkt me superirritant als er voor mijn kerk bijbels worden verbrand. En het is bloedirritant als je bij abortuskliniek komt voor een abortus en er staan anti-abortus demonstranten voor de deur. En ja, ook Kick-Out-Zwarte-Piet-demonstranten bij een Sinterklaasintocht: irritant!

Onwelgevallige meningen

Maar het recht op demonstratie hebben we niet voor de gezelligheid. Dat recht is niet zozeer vastgelegd in de Grondwet om onschuldige meningen te beschermen. Me dunkt dat het juist is vastgelegd in de Grondwet om bescherming te bieden aan onwelgevallige meningen. Anders is het natuurlijk met verboden uitingen, zoals openlijk antisemitisme of holocaust-ontkenning. Dat soort uitingen is gewoon verboden, daar kun je als burgemeester gewoon nee tegen zeggen.

Al met al moeten we niet te snel zeggen: doe maar niet, dan worden moslims boos. Of doe maar niet, dan worden christenen boos. Doe maar niet, dat is zielig voor tere kinderzieltjes of voor vrouwen die voor een abortus hebben gekozen.

Ik heb de indruk dat het demonstratierecht een beetje willekeurig aan het worden is. Bij abortusklinieken wordt gewerkt aan een bufferzone, je mag demonstreren, maar op een bepaalde afstand. De Pegida-demonstratie in Eindhoven gaat nu niet door en Jorritsma zei deze week: "Ook in de toekomst niet bij de moskee". Anti-Zwarte-Piet-demonstranten worden, als mijn indruk juist is, over het algemeen goed gefaciliteerd.

Meten met verschillende maten

Dat is meten met verschillende maten. Als we het recht op demonstratie in stand willen houden, moeten we consequent zijn: elke (niet verboden) mening moet geuit kunnen worden. Op elke plek. Of op 100 meter afstand, maar dan zowel bij de moskee, als de kerk, als de abortuskliniek, als de Sinterklaasintocht. Niet marchanderen naarmate we de boodschap plezieriger of onplezieriger vinden.

En ja, dat is niet gratis, dat kan (zoals nu in Eindhoven) geld kosten. Misschien zelfs veel geld. Maar hoewel ik zelf in mijn leven nog maar zelden gedemonstreerd heb, vind ik dat we bereid moeten zijn die prijs te betalen. Omwille van de vrijheid.

Tijs van den Brink, presentator Dit is de Dag.