Tijd voor een minister van Digitale Zaken

Wim Kok met een computermuis. Hij richt het ding als een afstandbediening op het beeldscherm. Heel Nederland ziet in 1998 hoe de premier op tv computerles krijgt van een elfjarig meisje. Die scene is inmiddels het clichébeeld van de digibete politicus. Het is zelfs zo vaak uitgezonden dat de VARA de beelden blokkeerde in de archieven van Beeld en Geluid. Het zou een les moeten zijn voor ieder politicus, maar er is in de afgelopen twintig jaar lang niet genoeg verbeterd.

Alles op papier

Zo wilde minister Opstelten al zijn e-mails uitgeprint hebben, omdat het mailen maar moeilijk was. Of kijk naar hoe voormalig-Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg moest opzoeken wat ICT betekent (informatie- en communicatietechnologie). Of herinner je Henk Kamp, die zijn gmail gebruikte voor het verzenden van overheidsmails. Denk terug aan de rel met Windows-computers in 2015. Toen bleek dat de halve overheid nog op Windows XP werkte, dat inmiddels niet meer te beveiligen viel.

Zelfs premier Mark Rutte, toch een man van de tijd, heeft moeite met de nieuwere snufjes. Nog altijd loopt hij met een aftandse Nokia in zijn broekzak. Van smartphones moet hij niets hebben. Bellen en sms-en, daar doet hij het mee. Alle tweets en facebook-sessies worden door medewerkers verstuurd en geregeld. Al weet ik wel dat de premier aardige selfies kan maken.

Hillary Hacken

De digibete politicus is niet typisch Haags. Het is een wereldwijd fenomeen. Hillary Clinton kwam onder vuur te liggen omdat ze als minister van Buitenlandse Zaken e-mails stuurde vanaf privé-server. Zo waren staatsgeheimen mogelijk te hacken en had Hillary stiekem informatie achter kunnen houden. Uit een geweldige reconstructie van website Politico bleek dat geen kwade opzet maar totale onkunde.

Wat bleek? Mevrouw Clinton kon alleen met een oude Blackberry uit de voeten. Sterker nog, ze kon niet eens mailen vanaf een normale computer. Alles moest via het oude mobieltje. Dus stond ze om de paar uur op het rookbalkon van haar ministerie e-mails te beantwoorden. Het was de enige plek in het gebouw waar ze haar onbeveiligde apparaat mocht gebruiken. Het grote probleem was dat de ouderwetse telefoon niet meer werkte op de overheidssystemen, dus ging alles via een privé-server.

Trump Tappen

Haar uitdager Donald Trump maakt flink stampij over die onkunde. Toch geldt voor hem precies hetzelfde. De machtigste man op aarde kon niet zonder zijn vertrouwde Samsung Galaxy S3. Weliswaar een smartphone, maar wel het dommere soort. En tot overmaat van ramp, een die makkelijk te hacken is. Eigenlijk wou de president het ding houden, maar dat is hem verboden door de veiligheidsdiensten. Al schijnt hij nog stiekem te tweeten met dat zijn oude gsm.

Al die voorbeelden -en er zijn er nog veel meer- laten zien dat politici het moeilijk hebben bij de tijd te blijven. En dat is best erg. Want wie tegenwoordig beleid maakt moet wel weten hoe de digitale wereld werkt. Nu de tweede gijzelsoftware-aanval in korte tijd een feit is, moeten politici beleid maken op grote digitale gevaren. Dat kan alleen als je weet waar je het over hebt.

Specialisten

Het probleem; In de Kamer loopt alleen D66-er Kees Verhoeven als zelfverklaard ICT-expert rond. Hij is een van de weinigen die verstand van zake heeft. Al lachen de echte experts om die claim. Zij vinden zelfs zijn kennis veel te beperkt. Volgens hen was er maar een Kamerlid dat echt wist hoe de vork in de steel zit: Astrid Oosenbrug. Alleen is die PvdA-er sinds de vorige verkiezingen uit het parlement verdwenen.

Het gebrek aan expertise betekent dat politici het moeten hebben van experts van buitenaf. Van ngo’s, bedrijven en lobbyclubs die ze de les lezen. Belangenorganisaties leggen uit wat er volgens hen moet veranderen en hoe. Dat is natuurlijk verre van ideaal. Daarom zou het voor een nieuw kabinet geen slecht idee zijn om een vakminister speciaal voor de digitale wereld aan te stellen, een minister van Digitale Zaken. En dan het liefst een die wel weet hoe een computer werkt.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV