Echte christenen hebben schijt aan Corona

De protestantse en rooms-katholieke kerken in Nederland hebben vanaf het begin van de Corona-crisis keurig netjes in de pas gelopen. Missen en andere religieuze vieringen zijn verboden, op sommige uitzonderingen na.

Dominees en priesters zijn massaal aan de liturgische zelfliefde gegaan: klungelig streamen voor een publiek van twee oude dames en een ingesukkelde paardenkop. Huwelijken worden uitgesteld, doopjes gaan soms door maar dan met een schaaltje op een anderhalve meter lange stok, begrafenissen vinden plaats met een zeer kleine groep van directe familie.

Onrust en woede

Gelovigen en voorgangers zuchtten en pruttelden in het begin wel wat, zeker toen duidelijk werd dat Pasen, Hemelvaart en Pinksteren dit jaar niet in de kerk konden worden gevierd. Maar al snel ging Gods volk op aarde als gedweeë lammeren mee in de stroom van de rest van het land. Ondergronds groeit echter onrust en soms ook de woede.

Onrust of deze quarantainemaatregelen niet voor een scherpe daling in de toch al belabberde kerkcijfers gaat zorgen, bijvoorbeeld. Komt iedereen wel terug nadat de gemiddelde gelovige gemerkt heeft ook heel goed te kunnen leven zonder de eertijds als onmisbaar bestempelde viering? Woede omdat de Corona een oude herinnering oproept aan een overheid die zich actief denkt te kunnen inmengen in kerkelijke aangelegenheden.

Voor het overgrote deel blijven deze frustraties verborgen onder de klamme deken van de politieke correctheid, die je ook in de kerk aantreft. Ik ken vele priesters, die mij in de afgelopen periode hebben verteld over hun boosheid en frustratie, die wekelijks contact zoeken met hun bisschop in een vergeefse poging toch weer vieringen met 30 mensen te laten doorgaan.

Zij verwijten hun bisschoppen roomser dan de paus te zijn en te weinig te vertrouwen op de goddelijke genade die toch tenminste enige bescherming tegen de besmettelijke ziekte zou moeten geven. Soms wordt die woede geuit, naar voren gebracht door enkele rechtsbuiten van de moederkerk, zoals de Bossche hulpbisschop mgr. Rob Mutsaerts of de omstreden aartsbisschop Carlo Maria Viganò. Maar veel vaker houdt iedereen zijn kaken op elkaar en gromt wat onder vrienden en getrouwen.

Tussenpositie

Eerder deze week discussieerde dominee Tom Mikkers met theoloog Arnold Huijgen in Dit is de Dag over dit onderwerp. Mikkers maande de kerken tot het praktiseren van de zo gepredikte deugd van het geduld, terwijl Huijgen de kerken verweet het braafste jongetje van de klas te willen zijn.

En helaas voor de fans die mijn columns lezen voor heftige opinies, ik sta erg ambivalent in deze situatie. Ik ben voor een maatschappij- en politiek-kritische kerk, die durft in te gaan tegen de gevestigde orde, het op durft te nemen voor de marginalen in onze samenleving, die aandacht durft te vragen voor de 'achterzijde' van abortus en euthanasie in een context die bijkans explodeert van het kritiekloze ja-geknik. Maar moet de kerk nu juist niet het braafste jongetje van de klas zijn, juist om de zwaksten in onze samenleving te beschermen?

Volgens mij moeten de kerken in Nederland een tussenpositie innemen: hou je aan de richtlijnen van de regering en het RIVM, maar ga daarin niet verder dan noodzakelijk. Als een kapper of een pedicure aan je haar en voeten mag zitten, mag een dominee ook water over het hoofd van een kind gieten. En als je in supermarkten, bouwmarkten en andere winkels kennelijk 'gewoon' anderhalve meter afstand kan houden (ik ben sceptisch!), dan kan dat in een kerkgebouw zeker weten ook. In Duitsland hebben ze hier al goede ervaringen mee opgedaan.

Ik ben, net als de andere critici, huiverig voor een kerk die zich laat gezeggen door een burgerlijke overheid. De kerk is een van de laatste tegenkrachten tegen staatsrechtelijke instituten en de inherente onbarmhartigheid die haar structuren veroorzaken. Tegelijkertijd moeten we ook niet voor de troepen uitlopen: een mis waarin mensen elleboog aan elleboog zitten, lijkt me nu niet verstandig. Maar aan de andere kant: wanneer heeft u voor het laatst een kerk gezien die vol zat?

Wie het hoofd gebruikt, wordt gezegend

Lieve medebewoners van het huis van het geloof, ga weer lekker naar de kerk en hou daar afstand zoals je ook elders in de publieke ruimte doet. Spreek desnoods mondmaskers af voor degenen die het niet kunnen laten luidkeels mee te zingen. Probeer ’t eens en kijk hoe het loopt. Dat doen kappers en visboeren ook. En heb vertrouwen: wie zijn hoofd gebruikt, wordt gezegend.