Spoiler alert: Asscher en Rutte gaan verkiezingscampagne 2021 domineren

2020 is waarschijnlijk een jaar zonder verkiezingen, maar toch staat het politieke jaar voor een goed deel in het teken van de verkiezingen van volgend jaar. Partijen zijn zich langzaam aan het voorsorteren. Wie worden bijvoorbeeld de lijsttrekkers van de grote partijen? En hoe gaat de verkiezingsstrijd zich ontwikkelen? In mijn glazen bol ziet het er als volgt uit.

Rutte gaat door

Veruit het makkelijkste deel van de voorspelling is het antwoord op de vraag of Mark Rutte doorgaat als politiek leider van de VVD. Het antwoord is ja. Waarom? Omdat hij zich nog even fris en energiek gedraagt als zijn eerste dag als premier. Daarnaast heeft hij al een paar keer gezegd dat hij, als hij nu zou moeten kiezen, door zou gaan. En tot slot zie ik nog geen tekenen dat de kiezer 'Rutte-moe' is. Ondanks alle affaires en pijnlijke beslissingen, is de VVD nog steeds de grootste partij in de peilingen. En Rutte is een geweldige campaigner.

Tweede Kamerverkiezingen lopen vaak uit op een tweestrijd tussen twee potentiële premiers. De twee partijen die het lukt om samen deze tweestrijd in scène te zetten zijn spekkoper. Ze trekken allebei stemmen weg bij andere partijen waardoor je, zelfs als je de tweestrijd niet wint, toch als op een na grootste partij uit de verkiezingen komt. Een mooie troostprijs. De grote vraag is dus wie de uitdager van Rutte gaat worden in 2021.

Rechts is kansloos

De eerste afvallers zijn Thierry Baudet en Geert Wilders. Waarom? Omdat de kiezer beide mannen niet als serieuze premierskandidaten ziet. Baudet of Wilders kunnen best hoog in de peilingen staan in de aanloop naar verkiezingen maar als het dreigt uit te lopen op een tweestrijd tussen een van hen en Rutte zal het misgaan. Denk terug aan Emile Roemer in 2012. Twee maanden voor de verkiezingen peilde hij als grootste partij van het land maar zodra de verkiezingsstrijd echt losbarstte zakte de sympathieke oud-wethouder uit Boxmeer door het ijs en werd hij in de peilingen ingehaald door Diederik Samsom van de PvdA die serieus de strijd met Rutte aanging. De kiezer had veel sympathie voor Roemer maar zag hem op geen enkele manier als een serieuze premierskandidaat. Voor Baudet en Wilders zal hetzelfde gelden.

CDA en D66 missen ervaring

Zowel bij het CDA als bij D66 moet de lijsttrekker nog gekozen worden. Ongeacht de uitkomst voorspel ik dat zij niet in staat zullen blijken te zijn een serieuze tweestrijd met Rutte aan te gaan. De meeste politieke ervaring zit bij CDA en D66 bij Hugo de Jonge en Rob Jetten. Maar De Jonge zal het tegen Rutte niet redden op inhoud. Zijn kracht is zijn energieke uitstraling en talent om goed contact te maken met mensen. Maar daarin is hij ook een soort kopie van Rutte. En in een een-op-een debat zal hij het tegen Rutte afleggen. Simpelweg vanwege de enorme dossierkennis en ervaring van de premier. Rob Jetten heeft meer ervaring en is inhoudelijk sterk maar zal, net als Baudet en Wilders, door de kiezer niet gezien worden als serieuze premierskandidaat.

Het alternatief voor beide partijen zijn Wopke Hoekstra en Sigrid Kaag. Die hebben beiden de juiste uitstraling maar zullen het afleggen door een gebrek aan ervaring in de keiharde wereld van het campagnevoeren. Denk terug aan Job Cohen die met veel aplomb en een enorm gezag in 2010 door de PvdA gelanceerd werd als premierskandidaat. En hoe het afliep. Een verkiezingscampagne is een uitputtingsslag en het kan er in het heetst van de strijd snoeihard aan toegaan. De kans dat je zo'n campagne zonder enige ervaring als grootste partij en dus premier uit de bus komt is heel klein.

Klaver mist momentum

Jesse Klaver dan? Die heeft inmiddels veel ervaring en zit goed in de dossiers. Toch zie ik het niet gebeuren. Waarom? Omdat de aanloop bij Klaver inmiddels te lang is. Volgend jaar is hij zes jaar fractievoorzitter en al een jaar of tien een belofte. Een belofte die deels zeker is uitgekomen want GroenLinks is onder zijn leiding groter dan ooit tevoren geworden. Maar de stap naar premierskandidaat zie ik volgend jaar niet gebeuren.

Asscher has what it takes

De echte uitdager wordt Lodewijk Asscher. Op de eerste plaats heeft hij de benodigde ervaring en dossierkennis. Hij heeft zowel in het kabinet gezeten als ervaring opgebouwd in de Kamer. Daarnaast is hij degene die het Mark Rutte het meest moeilijk weet te maken tijdens debatten. Hij kent zijn sterktes en zwaktes en is, net als de premier, een ijzersterke debater.

Maar de belangrijkste reden is misschien wel dat hij, net als Rutte, de politieke dood recht in de ogen heeft gekeken en daardoor gehard is. Rutte werd in zijn beginjaren als fractievoorzitter verguisd en getergd in de strijd met Rita Verdonk. Weinigen zagen hem als een succesnummer. Asscher boekte als kersverse partijleider de meest vernederende verkiezingsuitslag uit de geschiedenis van de PvdA met negen zetels. Niemand zag de PvdA nog staan. Maar als we de peilingen mogen geloven zitten de sociaaldemocraten inmiddels weer tussen de grote jongens in het parlement met een partijleider die het klappen van de zweep kent.

Nu nog goed positie kiezen en een tikkeltje geluk hebben met de juiste thema’s die actueel zijn begin volgend jaar en dan heeft Asscher een perfecte uitgangspositie!

Roderik van Grieken is oprichter en directeur van het Nederlands Debat Instituut