Snelheid als uitdaging

Kjeld Nuis reed op de schaats 93,0 kilometer per uur. De ontlading bij de tweevoudig Olympisch kampioen was groot en voor de commercie keurig in het Engels uitgevoerd: "So great." Opmerkelijk.

De zoutvlakte van Bonneville

Toen Rompelberg, ruim 23 jaar geleden zijn recordpoging geslaagd zag, brak hij in de armen van zijn vrouw en dochters in tranen uit. Dat alles gebeurde op de zoutvlakte van Bonneville in de Amerikaanse staat Utah. Alles en iedereen die op welke manier een snelheidsrecord wil aanvallen of vestigen, komt daar ooit uit. Nuis was op het moment dat hij op een afgelegen meer in Noord-Zweden reed 29 jaar oud. Hij hield het, voor zover ik weet, toch droog vlak na zijn recordpoging. Red Bull was de sponsor van deze poging; Red Bull, een overal ter wereld geaccepteerd power drankje voor de blitse jeugd. Ja, het is waar: ik dronk het nog nooit. Rompelberg reed in 1995 met een veranda van Miniflat op zijn shirt. Ik kocht in die jaren ook geen veranda.

De Limburger was al acht jaar bezig met het binnenfietsen van dat record dat voor hem door daredevils, onbekenden en cowboys was ingenomen. Dat hij op 50-jarige leeftijd slaagde was een fysiek wonder, maar toonde tevens aan dat een mens met een sterke wil een heleboel kan. Echter, in die dagen werd Rompelberg voor halvezool aangezien en kreeg hij nauwelijks bekendheid via de Nederlandse (sport)pers. Slechts zijn getrouwen uit Limburg volgden hem. Zelfs Amerika-hater Jean Nelissen toog met Rompelberg naar de zoutvlakte om verslag te doen en opmerkelijk boos te worden, omdat de plaatselijke kroegbaas in Bonneville hem geen grappa kon inschenken. Een detail, nietwaar.

Circus

Waarom werd Rompelberg met zijn capriolen in die dagen lachend en vol dedain aangekeken door de toen heersende moraalridders binnen de sportpers? Het was circus, vond men. Clowneske idioterie, opgeblazen niets. Zoals men wel meer naar de Limburger keek, die al in 1977 kampioen van Nederland achter de grote motoren was geworden (op de toen nog bestaande Galgenwaard-betonnen wielerbaan in Utrecht. Ja, ik geef het toe: ik was erbij als journalist!) en toen het verwijt naar zijn hoofd geslingerd kreeg met alle andere deelnemers in de slag te zijn gegaan. Zoals zo vaak: in de wielrennerij gebeurt van alles, is nauwelijks iets te bewijzen en lijden velen aan opmerkelijk geheugenverlies op de gekste momenten.

De actie van Nuis kreeg ook niet echt alle handen op elkaar, maar de geboren Leidenaar had een veel grotere aaibaarheid dan Rompelberg ooit had en zijn recordpoging werd 'gedoogd'. Aan zijn doldwaze poging ging een success story vooraf, gevangen in gouden Olympische medailles binnen een andere moraal dan in de jaren negentig. De gunfactor voor Nuis was ettelijke malen groter dan Rompelberg ooit mocht meemaken. Zijn poging was 'vet cool', dat vooral. De taal van nu.

Rompelberg kreeg die eer nooit; schouderophalend liep het sportvolk verder: wat nou record? Wat nou Amerikaanse zoutvlakte? Man, doe gewoon. Er zal heus wel iets aangerommeld zijn geweest daar in Utah. Ja, het is waar: Rompelbergs verleden werd heel wat anders bekeken dan dat van Nuis. Het licht bedorven wielrennen van die jaren tegenover de schone uitstraling van (ons eigen) schaatsen; dat was het. Posterboy tegenover een sterke vijftiger met schimmel op zijn blazoen.

Een grens overschrijden

Rompelberg mocht later in 1995 nog even in Hilversum langskomen en zich laten ondervragen door Annet van Trigt bij de NOS. Tijdens het (prettige) gesprek zagen we voor het eerst de beelden en begonnen we een beetje te snappen waar het allemaal om ging. Om het brandende verlangen van een sportend mens een grens te overschrijden en in diens queeste dat voor het oog van de wereld te doen, liever dan voor een stelletje chagrijnige non-believers die vanop afstand de sporter Rompelberg toch al niet geloofden en links lieten liggen.

En Nuis? Gesteund door een rijke sponsor, kort na zijn sportieve hoogmis in Zuid-Korea en China, werd zijn stunt gedoogd met 'knap hè' en door mooie woorden van talkshowtafel-bewoners. Zoals gezegd: zijn gunfactor was groot. Met de uiteraard ook in Zweden aanwezige Erben Wennemars als paladijn in de auto voor Nuis, werd duidelijk dat de public relations van deze trip best in orde waren.

Rompelberg moest dat in 1995 allemaal zelf doen en wist dat hij tegen een berg aan wantrouwen en desinteresse van de buitenwereld aanfietste. In de Hilversumse studio vertelde hij een verhaal over het bezoeken van het graf van zijn vader voorafgaand aan zijn reis naar Amerika en: daar kwamen weer tranen. Zo diep zat het toen.

Red Bull-gedoe

Wat mij bij zulke tentoonstellingen (want zo kijk ik er tegenaan) een beetje kopschuw maakt? Dat Rompelberg in dat studiogesprek in 1995 nog even snel en grondig melding maakte van het feit dat hij ook zoveel plezier wist te putten uit de door zijn lieve familie georganiseerde fietsvakanties op Mallorca. Ja, ik weet, dat hoort er zo’n beetje bij, net zoals dat Red Bull-gedoe in Zweden, net zoals de kiene Nuis die in het Engels de internationale markt direct bedient als de camera dicht in zijn buurt is.

Recordpogingen vragen voor alles een hoge vorm van durf. De betrokken atleet moet echt goed en toch ook een tikje gestoord zijn. Daarna komen de commerciële ideeën en gedachten; ja, zeer goed uitgewerkt en nauwelijks nog heimelijk. Eddy Merckx of Maarten Ducrot probeerden het nooit op die zoutvlakte in Utah. Ik weet ook niet of Sven Kramer of Sverre Lunde Pedersen zoiets zouden doen op een Noors slootje. Of een van de vele Nederlandse sprinters op een plas bij Harderwijk?

De 'amoure' van Max Verstappen

Ja, ik heb in de jaren negentig van de vorige eeuw al geleerd anders naar Rompelberg en diens presteren te gaan kijken. Ja, ik vind het leuk om de spektakelmens Nuis op deze manier in de weer te zien. Maar toch: waar komt die lichte tinteling dan toch vandaan? Misschien ook wel omdat ik lezen moest dat de auto die Nuis voorafging bij diens recordpoging bestuurd werd door Mikaela Ahlin-Kottulinsky. Oké, waarom dan?

Omdat er werd uitgelegd dat zij rally-rijdster was (uit een roemrijk geslacht, dat ook nog) en de vroegere, oudere 'amoure' van Max Verstappen (denk Red Bull-connectie) bleek te zijn. Juist op zo’n moment worden de letters 'C I R C U S' aan de horizon groter en groter en moet ik, waarom weet ik niet, aan RTL Boulevard of aan de glimlach van Evert Santegoeds denken. Of nog heftiger: aan de kakelende dames van Shownieuws.

En dat zou eigenlijk niet mogen, maar het gebeurt toch.