Debatregels moeten worden aangepast na schandelijk optreden Trump

Beschamend was het debat vanwege het feit dat de persoonlijke aanvallen over en weer ongekend waren. Joe Biden spande de kroon: "You're a liar", "shut up", "he is a clown" en "you are the worst president ever". Beschamend ook omdat op bijna geen enkele vraag die debatleider Chris Wallace stelde een antwoord werd gegeven. Maar het inhoudelijke dieptepunt was toch wel het feit dat president Trump zelfs na aandringen van Wallace weigerde te verklaren dat hij de uitkomst van de verkiezingen zou respecteren of sociale onrust bij zijn achterban zou afwijzen als de uitkomst voor hem verkeerd zou uitpakken.

Chaos

Maar nog veel kwalijker is het chaotische verloop van het debat. Het doel van een verkiezingsdebat is om mensen thuis te laten zien en horen wat de grote meningsverschillen zijn tussen de kandidaten op belangrijke onderwerpen zodat de kijker geholpen wordt bij het maken van een keuze. Argumenten die worden uitgewisseld en getoetst.

En daar was geen sprake van. En dat valt maar één iemand aan te rekenen: president Donald Trump. Hij ontregelde het debat volledig door continu Joe Biden te onderbreken en op geen enkele manier de vooraf afgesproken regels te respecteren. Wat debatleider Wallace ook probeerde de president raasde gewoon door. Het was als een voetbalwedstrijd waarin een van de teams gewoon blijft doorspelen terwijl de scheidsrechter fluit voor een overtreding.

Debatleider

Er was achteraf kritiek op het optreden van de debatleider. Deels terecht. Het duurde wel heel lang voordat hij Trump aansprak op het feit dat hij de afgesproken regels had te respecteren. Maar los daarvan probeerde hij alles dat binnen zijn mogelijkheden lag om de president tot de orde te roepen. Het had allemaal geen effect. Trump negeerde de regels en de debatleider en gaf Biden geen enkele kans om langer dan 20 seconden ongestoord een punt te maken. Het was niet om aan te zien. En we hebben nog twee debatten voor de boeg.

Direct na afloop werd hier en daar de terechte vraag gesteld of het wel zinvol is om dit fiasco nog twee keer te herhalen. Wat mij betreft wel maar dan wel met één belangrijke aanpassing: beschermde spreektijden die worden gehandhaafd.

Maatregelen

Als één ding duidelijk is geworden dan is het dat een redelijk vrije uitwisseling van argumenten waarbij je elkaar de ruimte geeft om een punt te maken niet aan Trump besteed is. Daar waar hij zich vier jaar geleden tegenover Hillary Clinton nog enigszins inhield was daar nu in de verste verte geen sprake van.

Ook toonde hij geen enkel respect voor de persoon en de functie van de debatleider. Hij doet gewoon wat hij zelf wil. Dan rest er nog maar één middel en dat is een combinatie van twee maatregelen. De eerste is het hele debat modereren aan de hand van beschermde spreektijden. Kortom: interrumperen wordt verboden. Over een weer krijgen de presidentskandidaten steeds blokjes van 1 of 2 minuten waarin ze hun punt kunnen maken en op elkaar kunnen reageren. Voor de kijker geeft dat het meest rustige beeld en een in ieder geval qua vorm gestructureerd debat.

Maar deze regel alleen gaat bij Donald Trump niet werken. Vandaar dat de spreektijdregel moet worden aangevuld met het uitschakelen van de microfoon van degene die niet aan het woord is. Die heeft simpelweg niet de mogelijkheid om te interrumperen en zal zijn tegenstander moeten laten uitpraten. Het debat verliest hiermee zeker aan dynamiek, maar onder de huidige omstandigheden blijft er waarschijnlijk nog steeds meer spektakel over dan de gemiddelde kijker lief is.

Onderhandelen

Helaas zal het er niet van komen. Over de regels van het debat wordt maandenlang door de beide campagneteams onderhandeld en de Republikeinen zullen nooit akkoord gaan met deze aanpassing. Vooral niet omdat de verder niet bijster sterk debatterende Joe Biden afgelopen nacht alleen af en toe een punt wist te maken wanneer Trump hem de kans gaf om toch iets langer dan 20 seconden zijn zorgvuldig voorbereidde punten te maken. Voor de rest oogde hij vooral als een oudere man die zich regelmatig verloor in zijn eigen teksten.

En dat is een verdrietige constatering na afloop van een avond die liet zien dat de president ook met het debat als belangrijke pilaar van de democratische rechtsstaat weinig opheeft.

Roderik van Grieken is oprichter en directeur van het Nederlands Debat Instituut

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.