Burgemeestersrel in Ermelo: van bazige Baars tot kop van Jut

André Baars trad in 2011 aan als burgemeester van Ermelo. Maar na 9 jaar stapte hij eind oktober 2020 op omdat de raad en zijn collega’s in het college, de wethouders, geen vertrouwen meer in hem hadden. De directe aanleiding van zijn aftreden was een rapport dat de provincie Gelderland besteld had om de gespannen politieke situatie op te lossen.

Maar politicoloog Paul Frissen, die het rapport had opgesteld ijverde helemaal niet voor het vertrek van Baars. Sterker nog, volgens het rapport van Frissen is Baars tot zondebok gemaakt. Frissen schrijft over de burgemeester: “Hij wordt als enige schuldig geacht (…) Hoewel hij zeker niet de enige verantwoordelijke is, wordt hij wel als zodanig aangewezen.”

CDA niet in coalitie

De bestuurlijke onrust tussen burgemeester Baars en zijn wethouders ontstond na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Vlak na de uitslag vond er in Ermelo een kleine politieke revolutie plaats. Twee dagen na de verkiezingen lag er al een akkoord tussen Progressief Ermelo, BurgerBelangen Ermelo, SGP en de VVD. Het CDA, als grootste partij de winnaar van de verkiezingen, kwam niet in het college. Burgemeester André Baars is lid van dat CDA en baalde van de uitsluiting van zijn partij. Ondanks dat burgemeesters zich niet vaak uitspreken over dergelijke politieke kwesties, deed Baars dat wel. Hij vond het onverstandig om winnaar CDA buiten de coalitievorming te houden. Zijn bemoeienis schoot bij de wethouders in het verkeerde keelgat.

Het zette de verhoudingen binnen het college direct op scherp, legt Omroep Gelderland verslaggever Niels Kater uit. “Er was van het begin af aan een negatieve sfeer. Men gedoogde elkaar een beetje.” Burgemeester en wethouders proberen de verziekte verhoudingen te herstellen met enkele 'heisessies’. Die pogingen mislukten. André Baars zegt tijdens de laatste raadvergadering: “Uit die heisessies bleek dat mijn partijpolitieke achtergrond (CDA) de reden was dat ik niet mocht rekenen op het volle vertrouwen van een deel van de wethouders.”

Bazige burgemeester

Uit het rapport van Frissen blijkt dat de wethouders Baars een 'dominante bestuursstijl' toedichten en hij zou zich 'belerend' opstellen in zijn pogingen om wethouders te coachen. Uiteindelijk kreeg Baars ook tijdelijk zelf een coach. “Het is gemakkelijk om de schuld bij één bestuurder neer te leggen en niet bij de eigen wethouders”, vindt hoogleraar Lokaal Bestuur Klaartje Peters. Zij wijst erop, net als het rapport van Frissen, dat er “een gedeelde verantwoordelijkheid” is als de onderlinge verhoudingen in het college slecht zijn.

Volgens Peters is de rol van burgemeesters veranderd sinds gemeenteraden zelf een kandidaat-burgemeester voordragen. “De burgemeester is daardoor onderdeel geworden van het politieke spel en dus kwetsbaarder. Hij wordt vaker als kop van jut gebruikt. De tijd van de regenteske burgemeester, die onbetwistbaar boven de partijen staat, is voorbij”, aldus Peters.

Hoofdpijndossiers

André Baars is inmiddels verhuisd uit Ermelo, maar er wordt er op dit moment onderzoek gedaan naar drie langlopende dossiers waarbij de gemeente fouten maakte bij de handhaving. Baars was verantwoordelijk voor de portefeuille handhaving. Het onderzoek is een van de aanbevelingen van bestuurskundige Frissen. De uitkomsten worden op 1 september in een openbare raadsvergadering besproken.

Eén van die hoofdpijndossiers is palletfabriek Ten Hove. Zij mochten zonder mitsen en maren uitbreiden van de gemeente. En toen ook daar tegenstanders vroegen om de overlast te handhaven bij de rechter, deed de gemeente dat niet. “Er werd niet gehandhaafd. En nu pas wordt er ingegrepen. Maar onder André Baars kon alles”, vertelt Niels Kater in de ReportersNL-zomerserie Gemeentelijke Geschillen.

De politieke ruzie in Ermelo is de vijfde aflevering van de ReportersNL-zomerserie Gemeentelijke Geschillen. In samenwerking met onze zeven regionale partners volgen we de meest spraakmakende kwesties in de gemeentepolitiek.

Deze aflevering is gemaakt in samenwerking met Omroep Gelderland.