Zout in de Groningse wonden

Magnesiumzout in Groningen wordt gewonnen door het bedrijf Nedmag. Een bedrijf dat voor 50 procent in handen is van de overheid en voor 50 procent van de Belgische familie Lhoist. Magnesiumzout wordt voor verschillende doeleinden gebruikt. Bert Jan Bruning, directeur van Nedmag: "Magnesiumzout wordt gebruikt voor vuurvaste stenen, maar ook in de landbouw en in de gezondheid. Mensen die een tekort aan magnesium hebben."

Oplosmijnbouw

Bij de winning van magnesiumzout maakt Nedmag gebruik van oplosmijnbouw. Via een buis wordt zoet water in de bodem gepompt om een magnesiumzoutlaag op te lossen. Het opgeloste zout wordt via een andere buis naar de oppervlakte gebracht. Het vloeibare magnesiumzout wordt als het ware naar boven geperst. Er ontstaat bodemdaling doordat de zoutlaag en de bovenliggende lagen naar beneden worden geperst.

In de vergunning van Nedmag staat dat door de zoutwinning de bodem tot 65 mag dalen. Dit de sterkste bodemdaling die in Nederland als gevolg van winning wordt waargenomen. Volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zorgt deze geleidelijke bodemdaling niet voor schade aan gebouwen en infrastructuur, mits het waterpeil goed is geregeld.

Scheuren in de woning

Jakoba Gräper-Niemeijer woont in Borgercompagnie, één van de locaties waar Nedmag het magnesiumzout wint. In haar woning zijn scheuren ontstaan. Gräper-Niemeijer: "Wij zijn niet de enige in het dorp die schade hebben. Het kan toch niet waar zijn dat er geen link te leggen valt met de activiteiten van de mijnbouw."

Tot nu toe zijn alle schadeclaims door Nedmag afgewezen, omdat er geen link is met de bodemdaling. Het waterpeil kan wél van invloed. Bij te laag grondwaterpeil kunnen de houten palen onder een woning gaan rotten. Te hoog grondwater leidt tot vocht. Het waterschap is verantwoordelijk voor de waterhuishouding.

Naast zoutwinning zijn er ook andere oorzaken – het inklinken van het veen, werkzaamheden aan het riool en het kanaal – die van invloed kunnen zijn. Bert Jan Bruning van Nedmag: "We zitten samen met provincie, gemeente, waterschap in de commissie bodemdaling. Als wij met elkaar niet goed hebben opgelet dan is het een relatie die ik niet kan ontkennen."

{iframe "https://datawrapper.dwcdn.net/2Rs35/6/" height="400" }

Aardbevingen

De grootste angst hebben de bewoners in het zoutgebied voor aardbevingen. Niet zo gek in een regio waar de gaswinning ook plaatsvindt. Inmiddels zijn er verschillende onderzoeken naar de relatie van zoutwinning en aardbevingen uitgevoerd. In de meeste van die onderzoeken wordt dat risico klein geacht.

Rinus Wortel is emeritus hoogleraar geofysica. Hij is coördinator van DeepNL, een project waarbij de relatie bodem en mijnbouw de komende jaren verder wordt onderzocht. Volgens Wortel kan de zoutlaag zelf geen aardbevingen veroorzaken. "Dat heeft te maken met de eigenschap van het zout. Dat kan vervormen, maar veroorzaakt geen breuken. Er zijn geen spanning in opgeslagen."

Toch kan zoutwinning wel effect hebben op de andere bodemlagen. Met het verwijderen van de zoutlaag treedt een verstoring op van de structuur in de ondergrond. Wortel: "Dat zou breuken in andere lagen kunnen activeren. Denk aan trillingen of kleine aardbevingen. Die kans is waarschijnlijk niet groot, maar ik kan het wetenschappelijk niet voor honderd procent uitsluiten."

Diesel

Afgelopen april vond er bij Nedmag nog een incident plaatst met diesel. Door een lek stroomde er zout pekelwater met diesel in de bodem weg. Die diesel is nodig om te voorkomen dat het dak van de zoutholte instort. Er bestaat een risico dat die diesel het grondwater bereikt, al is die kans volgens het waterschap klein. Het incident voedt in ieder geval het wantrouwen van de tegenstanders.

Inmiddels heeft de gemeente Midden-Groningen opnieuw bezwaar tegen de zoutwinning ingediend. Volgens de gemeente is er geen draagvlak meer onder de bevolking. Een eerder bezwaar werd door het Staatstoezicht op de Mijnen afgewezen. Als dat nu opnieuw gebeurt, overweegt de gemeente een stap naar de rechter.

Luister naar de uitzending van Reporter Radio