Dit weten we over de misbruikzaak met Eritrese asielzoekers

Allereerst: heeft er seksueel misbruik plaatsgevonden of niet?

Terlingen: ‘Hier zijn sterke aanwijzingen voor. Meer dan twintig jonge Eritrese vrouwen van het asielzoekerscentrum in Oranje zijn rond dezelfde tijd ongewenst zwanger geraakt, en zij hebben allemaal abortus laten plegen.’

Jaspers: ‘Om dit in perspectief te plaatsen: er zitten in totaal rond de 700 mensen in het asielzoekerscentrum van Oranje. Minder dan de helft daarvan zijn Eritreeërs, een minderheid daarvan is vrouw, en de vrouwen die er zitten zijn niet allemaal vruchtbaar. Wanneer ruim twintig vrouwen uit deze groep op hetzelfde moment zwanger raken en vervolgens allemaal abortus laten plegen, dan is dat dus echt heel veel. Dit duidt erop dat er iets bijzonders gebeurd moet zijn.’

Terlingen: ‘Bovendien roept het de vraag op hoeveel meer vrouwen ongewenst seks hebben gehad in die periode.’


Gaat het alleen om het asielzoekerscentrum in Oranje?

Terlingen: ‘Nee, we hebben inmiddels gezien dat er ook meldingen van ongewenste zwangerschappen zijn van jonge Eritrese vrouwen in Borculo en Ermelo, waar minderjarige asielzoekers worden opgevangen.’


Heeft de Eritrese kerk van Rotterdam iets met deze zaak te maken, zoals in de berichtgeving vaak wordt gesuggereerd?

Jaspers: ‘Wat we weten is dat meerdere vrouwen hun ongewenste zwangerschap zelf in verband hebben gebracht met een bezoek aan de kerk in Rotterdam. Het zou gaan om de viering van orthodox nieuwjaar in september 2015, een groot meerdaags feest. De vrouwen hebben aangegeven dat ze daar naartoe zijn gegaan en daarna zwanger waren. Ze hebben gezegd dat ze een gat in hun geheugen hebben en zich niet kunnen herinneren wat er is gebeurd.’

Terlingen: ‘Meerdere vrouwen hebben verklaard dat ze in een auto zijn gestapt van een Eritrees stel, een man en een vrouw, en dat ze in die auto hun bewustzijn kwijt zijn geraakt.’


Waarom is het zo moeilijk om meer informatie over deze misbruikzaak te krijgen?

Jaspers: ‘Seksueel misbruik is natuurlijk een lastig onderwerp, en de Eritrese gemeenschap is van zichzelf al enorm gesloten. In al die jaren dat ik als onderzoeksjournalist werk, heb ik nog nooit zo’n gesloten gemeenschap meegemaakt. En Eritreeërs zijn niet alleen wantrouwend naar ons als buitenstaanders. Ze weten vaak ook niet goed wie ze kunnen vertrouwen binnen hun eigen gemeenschap. De arm van het dictatoriale regime waarvoor zij vluchten, reikt helaas ver.’

Terlingen: ‘Je moet ook bedenken dat deze asielzoekers al van alles hebben meegemaakt voordat ze in Nederland terechtkomen. Ze hebben vaak weinig middelen, terwijl ze een enorm gevaarlijke reis afleggen door de Sahara, over de Middellandse Zee, en vervolgens door Europa. Het komt voor dat mensensmokkelaars vrouwen, die onvoldoende geld hebben, vragen of dwingen om te betalen met seks.’


Kan het zo zijn dat het bij deze misbruikzaak opnieuw om een soort prostitutie ging?

Terlingen: ‘Daar lijkt het niet op. Belangrijk is dat Nederlandse instanties, die bij de opvang van asielzoekers betrokken zijn, alarm hebben geslagen. Dit doen zij niet zomaar, want deze instanties zijn echt wel wat gewend. Zij trekken zeker niet bij iedere zwangerschap aan de bel.’


De instanties sloegen niet alleen alarm, ze ontraadden Eritrese asielzoekers zelfs om überhaupt nog naar de Eritrese kerk in Rotterdam te gaan. Eerder deze week berichtten jullie dat deze kerk daarom een rechtszaak aanspant tegen het COA, dat de opvang van asielzoekers in Nederland regelt.

Jaspers: ‘Dat klopt. De Eritrese kerk is er boos over dat het COA geen opheldering wil geven over de “signalen” die het heeft dat de kerk een rol speelt in de misbruikzaak. Het COA sprak over deze signalen in een intern document, dat in januari uitlekte. Dit zorgde voor veel negatieve media-aandacht voor de kerk. En het klopt ook dat verschillende media toen onjuiste of overdreven verhalen de wereld in gebracht hebben.’

Terlingen: ‘De mediastorm heeft de waarheidsvinding veel lastiger gemaakt. We hebben bijvoorbeeld een Facebook-bericht van een bestuurslid van de kerk gezien, waarin hij mensen oproept om informatie over de misbruikzaak alleen met familieleden en met het kerkbestuur te delen. Mogelijk is dit één van de redenen dat niemand aangifte bij de politie heeft gedaan.’


Wat weten jullie over de rol die de Eritrese kerk van Rotterdam in de Eritrese gemeenschap speelt?

Jaspers: ‘We hebben interne documenten gezien van organisaties in de asielketen, waaruit blijkt dat die organisaties zich zorgen maken over de invloed van de kerk op jonge, kwetsbare asielzoekers. Vertegenwoordigers van de kerk bezoeken regelmatig asielzoekerscentra en gaan ook op bezoek bij Eritreeërs die inmiddels een huis in Nederland hebben. Verder wordt er vervoer georganiseerd voor reizen vanuit asielzoekerscentra naar de kerk. En er wordt geld ingezameld onder asielzoekers die zelf nauwelijks geld hebben.’

Terlingen: ‘Aan de andere kant hebben Eritreeërs ons uitgelegd dat de kerk een belangrijke functie heeft als sociale ontmoetingsplek en als religieuze houvast.’


Tot slot: aan het begin van deze week hebben jullie mensen opgeroepen om tips en informatie met jullie te delen. Heeft dit nog iets opgeleverd?

Jaspers: ‘Jazeker, en hier zijn wij de tipgevers ook dankbaar voor. Wij hebben een aantal concrete tips gekregen over misstanden. Die hebben wij nog niet kunnen verifiëren en daarom kunnen we er op dit moment nog niets over zeggen. Maar we gaan er wel mee aan de slag en mogelijk komen we daar later op terug.’


De Sprint

Het onderzoek naar de Eritrese misbruikzaak is onderdeel van De Sprint, een vaste rubriek van de Argos-redactie in de Sportzomer op NPO Radio 1. Het idee achter deze rubriek is om binnen een week tijd zoveel mogelijk informatie te krijgen over een bepaalde vraag. Via deze link vind je meer informatie over De Sprint.