Wat zijn gated communities eigenlijk? En is het alleen voor de superrijken?

De sociaal geograaf nam haar intrek in communities in Istanbul en Madrid om te zien hoe het er daar allemaal echt aan toe gaat. "Daar zijn gated communities al meer ingeburgerd en zit het niet meer in de negatieve dystopische sfeer."

Mini-stad met een hek

"Je afschermen zit overal wel in onze cultuur", zegt Pekelsma. "Kijk maar naar onze stadsmuren in de middeleeuwen." De manier waarop het in gated communities gebeurt, is echter wel een fenomeen. In Istanbul zag de sociaal geograaf torens achter bewaakte hekken, met daarachter woningen, gemeenschappelijke parkjes, een zwembad en speeltuin. "Soms wonen er wel 60 duizend mensen in zo'n community, dat is een soort mini-stad met een hek eromheen."

'Only for the rich'

Zijn gated communities alleen voor de rijken? "Dit beeld klopt toch niet helemaal", zegt Pekelsma. Tegen haar verwachtingen in wonen er mensen met allerlei verschillende sociaaleconomische statussen. De Istanbulse woontorens bevatten verschillende soorten woningen. Van huur- tot koopwoningen en van studentenwoningen tot penthouses. "Dit zorgt voor een grote variatie aan mensen."

Spraakmaker en directeur van de Atlantische commissie, Anne van Zoest, kent het fenomeen uit Latijns-Amerika. "Als je het je even kan veroorloven, dan kies je daarvoor", zegt Van Zoest. De directeur vertelt dat niet alleen de bovenklasse, maar ook veel mensen in de middenklasse voor een gated community kiezen. "Alles om veiligheid te waarborgen."

Aantrekkelijk voor maffia

De klassieke slagboom schitterde voor de woontoren in Istanbul. "Ik heb er via Airbnb een appartement kunnen huren", zegt Pekelsma. "Het hele idee dat je er niet zomaar in kan, ging daardoor wel op z'n kop." Al vertelt de sociaal geograaf dat de gated communities voor bepaalde groepen daardoor juist aantrekkelijk kan zijn.

"De maffia is geïnteresseerd in dit soort communities. Als je een beetje hoog in zo'n toren gaat zitten, kan je het hele project overzien. En niet iedereen en alles komt zomaar voorbij die slagboom. Dat maakt het heel aantrekkelijk." Ook kwam Pekelsma erachter dat mannen die overspel willen plegen er studioflatjes huren om zo de controle te kunnen behouden.

Rozengeur en maneschijn

Wat is dan toch de reden dat mensen in een gated community willen wonen? "Het gaat grotendeels om de faciliteiten. Zoals een sportplek en speeltuin ter beschikking hebben. En alleen autoverkeer op aangewezen plekken." Hierdoor is het voor kinderen fijn om er vrij te kunnen spelen met leeftijdsgenoten.

Al is het niet allemaal rozengeur en maneschijn achter de hekwerken. "Er heerst een hoge sociale druk vanuit communities en het is er, door de vele gezinnen met kinderen, niet per se rustiger dan in de buitenwereld." Het in stilte lezen van een boekje aan het zwembad, zit er dan ook niet in, volgens Pekelsma.

We zien in de praktijk steeds meer gated comunnnlities opkomen. "Al bevinden zich er in Nederland nog geen, volgens de keiharde wetenschappelijke definitie", zegt Pekelsma. Volgens Pekelsma staat de perfecte gated community in wisselwerking met de buitenwereld. "Bij genoeg interactie met de stad hoeft het geen probleem te zijn om meer binnen te zijn in een community."