Waarom is er nog geen exportverbod voor giftige bestrijdingsmiddelen?

Grote lobby voor de chemische sector

Hans van Scharen, onderzoeker bij Corporate Europe Observatory, onderzoekt de lobby achter deze bestrijdingsmiddelen. "De chemische sector is heel belangrijk in Brussel. Het zit in de top vijf van grootste uitgevers van de lobbybudgetten", vertelt hij. Croplife, een grote belangenbehartiger voor de gewasbeschermersindustrie, vertelt aan Argos dat Europa een heel strikt beleid heeft als het gaat om het toetsen van gewasbescherming. Landen buiten de EU hebben andere criteria, waarbij meer gekeken wordt naar de methode van gebruik, zo schrijven zij.

"Ik denk niet dat we te streng zijn", zegt Van Scharen. "Er worden juist veel maatregelen niet nageleefd, en er wordt niet nagedacht over de risico’s elders, bijvoorbeeld de werkomstandigheden van de werknemers op de plantage in het buitenland."

Een ander argument van de lobbyisten van de chemische sector is dat een exportverbod zou leiden tot veel baanverlies. Volgens Van Scharen een traditioneel argument, en een vorm van afschrikking, terwijl het probleem groter oogt dan dat deze in werkelijkheid is. "In heel Europa zijn dat nog geen tweehonderd banen die zouden vervallen."

Naast het beleid van de Europese Unie, kunnen er ook op nationaal gebied maatregelen worden genomen. Zo heeft Frankrijk een nationaal exportverbod, vertelt Van Scharen. En de effecten voor het land zijn volgens hem minimaal. "Het zijn politieke en bedrijfsmatige keuzes. Als je strengere regels hebt, hoeft dat niet schadelijk te zijn voor de economie. Soms zelfs integendeel."

Alle seinen op groen, toch geen verbod

In 2020 kwam wél al een wetsvoorstel voor een exportverbod, als onderdeel van The Green Deal. Van Scharen: “De Europese Commissie schreef dat ze wereldwijd het goede voorbeeld wilden geven. Ze wilden hun beleid in lijn brengen met de milieu- en mensenrechtenverdragen die ze zijn aangegaan. Maar dat is vandaag van geen tel meer.”

Maar wat is er met dat exportverbod gebeurd? Hazekamp, die zich eerder inzette voor dit verbod, wijst naar die grote lobby in de chemische sector. “Al jaren dringen we vanuit het Parlement actie aan op de Commissie, om een einde te maken aan deze hypocriete en gevaarlijke situatie. Dat gif wordt uitgevoerd naar landen waar mensen, dieren en milieu wel worden blootgesteld aan dat gevaarlijke gif. Maar het komt uiteindelijk ook weer terug op ons bord terecht, wanneer we gewassen als groenten en fruit importeren uit Brazilië.”

Hoewel in 2020 nog alle seinen op groen stonden voor een officieel exportverbod, waarbij de Commissie deze aankondigde en het Parlement groen licht gaf, ging die niet door. En dat komt vooral door de schrik, vertelt Hazekamp. “De chemiereuzen zijn heel erg geschrokken en hebben alles op alles gezet om dat plan tegen te werken en de wet te voorkomen.”

Argos deed de afgelopen maanden onderzoek naar de export van hier verboden bestrijdingsmiddelen. Kijk de tv-uitzending ‘De Gifboemerang’, onder andere over hoe de pesticiden via een omweg op ons bord belanden, donderdag 13 juni om 21.00 op NPO 2.