Indonesische onafhankelijkheid pas na grof Nederlands geweld

De republiek

In 1945 riep president Soekarno de onafhankelijkheid uit, maar Nederland vond dat er te veel chaos was en wilde eerst ‘rust en recht herstellen’. Het duurde vier jaar en twee politionele acties, voordat in 1949 de soevereiniteit werd overgedragen aan Indonesië. Over die vier jaar na 1945 is verslag gedaan door historicus Cees Fasseur in de ‘Excessennota’. Excessen omdat er vanuit gegaan werd dat de oorlogsmisdrijven uit die tijd uitzonderlijk waren.

Door al het onderzoek van de laatste jaren is die opvatting veranderd. Een van de historici die onderzoek doet naar de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog is historicus en journalist Anne-Lot Hoek. Zij stuitte in het Nationaal Archief op een document over een bloedbad in Rengat op Sumatra. In de Excessennota is sprake van 80 doden, uit het document bleek dat alleen al daar veel méér doden waren gevallen, Indonesische bronnen en getuigen gaan uit van 1500 tot 2000 doden.
Anne-Lot Hoek: "Er zijn vier mogelijke redenen voor het excessieve geweld in Rengat. 1 Dergelijk optreden zit in het DNA van het Korps Speciale Troepen, 2 de resident (hoogste bestuursambtenaar) had al geklaagd in een rapportage over de gebrekkige Nederlandse legerleiding, 3 de paratroepen hadden al drie sprongen gemaakt en waren heel moe, ze kregen een soort speed (benzedrine) om door te gaan, en 4 één landing was per ongeluk in een moeras geëindigd, dat had het irritatieniveau nogal verhoogd. Kortom het was een chaotische landing van de paratroepen in Rengat met als resultaat het gebruik van zeer grof geweld tegen de bevolking."

Structureel geweld

Onderzoekers als Anne-Lot Hoek en historici van o.a. het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, zijn het erover eens dat er in de jaren tussen '45 en '49 sowieso sprake is geweest van structureel, in plaats van incidenteel geweld. Toch blijft opdracht en financiering van een diepgravend onderzoek naar die ‘excessen’ door de Nederlandse overheid uit. Daar kan in september verandering in komen als de (al geplande) hoorzitting daarover, in de Tweede Kamer plaatsvindt.

Discussie

"De discussie, over het grove geweld dat in die periode is gebruikt, moet gevoerd worden", zegt Anne-Lot Hoek. "Als je dit niet onderzoekt dan heb je een eenzijdig Nederlands beeld van de geschiedschrijving."