Veroordeelde zorgdirecteur behandelt jarenlang cliënten als 'psychotherapeut'

Desondanks kreeg hij een Verklaring Omtrent het Gedrag om te kunnen werken met minderjarige cliënten. De IGJ was van alles op de hoogte. Dit blijkt uit onderzoek van Pointer en Follow the Money.

Het gaat om voormalig gevangenisdirecteur Koos Föllings, die in 2002 werd veroordeeld wegens onder meer het aannemen van steekpenningen en valsheid in geschrifte als bestuurder van de Tilburgse Willem II gevangenis.

Föllings blijkt in 2017 opnieuw te zijn veroordeeld, dit keer wegens stalking en bedreiging met zware mishandeling. Hij zat in 2018 een celstraf uit omdat hij zich niet aan de voorwaarden van zijn veroordeling hield. Desondanks lukte het Föllings in 2020 een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te bemachtigen voor het leveren van zorg aan minderjarige cliënten.

Grensoverschrijdend gedrag

Het bedrijf Compass GGZ, gevestigd in het Gelderse Wijchen, en met locaties in Brabant en Limburg, doet zaken met meer dan honderd gemeenten en behandelt jaarlijks honderden cliënten. Het gaat om kinderen vanaf 4 jaar oud, maar ook om jongeren en volwassenen met complexe psychische aandoeningen die moeilijk plaatsbaar zijn bij andere instellingen. Föllings treedt daarbij ook zelf op als behandelaar en noemt zich daarbij ten onrechte psychotherapeut. Dat is strafbaar.

Follow the Money en Pointer spraken met tientallen direct betrokkenen van de instelling. (oud-)Medewerkers, cliënten en hun ouders verklaren dat Compass behandeluren declareert die niet daadwerkelijk worden geleverd. Die beschuldigingen worden ondersteund met documentatie. Föllings wordt naast declaratiefraude beschuldigd van onder meer grensoverschrijdend gedrag jegens personeel en cliënten, misbruik van zijn machtspositie en een onveilig werkklimaat.

'Afschuwelijk misgegaan'

"Het is niet te geloven dat deze man een VOG heeft gekregen", zegt Mariëlle Bruning, hoogleraar Jeugdrecht aan de Universiteit Leiden. Ze bestudeert op verzoek het vonnis van de rechtbank in Föllings’ stalkingszaak: "Onbegrijpelijk dat deze man door de mazen glipte. Hier is iets afschuwelijk misgegaan."

Compass haalde eerder al de lijst van grootverdieners in de zorg die Pointer en Follow the Money onder de vlag 'Zorgcowboys' samenstelden voor de jaren vanaf 2017. 

Navraag bij gemeenten en zorgverzekeraars leverde op dat er meerdere onderzoeken lopen naar het declaratiegedrag en de kwaliteit van zorg bij de Wijchense instelling. Zorgverzekeraar CZ laat weten de instelling 'onder de loep' te nemen na de constateringen van Pointer en Follow the Money. Zilveren Kruis meldt verschillende meldingen te hebben ontvangen over onjuiste declaraties. De verzekeraar gaat de zorginstelling binnenkort informeren dat zij geld gaat terugvorderen, omdat Compass niet volledig meewerkt aan controle. 

Ook heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) de instelling sinds 2018 in beeld. Desondanks kan Föllings zijn werk in de jeugdzorg tot op heden voortzetten.

Reactie Compass

Koos Föllings reageerde niet inhoudelijk op een uitgebreide lijst vragen van Pointer en Follow the Money. Hij benadrukt over een ISO-certificaat te beschikken en een HKZ-Keurmerk: "Dat keurmerk kan alleen worden verkregen indien de zorginstelling de zaken goed op orde heeft. Niet alleen wat betreft kwaliteit van zorg, maar ook wat betreft (financiële) organisatie."

Zondag in Pointer vertellen cliënten over hun ervaring bij Compass om 19.00 uur op NPO Radio1.