Deze journalist werd 17 maanden lang van het kastje naar de muur gestuurd

Wat volgde was een 17 maanden lange strijd die van het kastje naar de muur ging. Talloze telefoontjes, brieven, klachtenformulieren en uitstapjes naar het werkplein van het UWV. Bestaat het inzagerecht in de praktijk eigenlijk wel?

Suwinet is een soort informatiesnelweg waarmee ambtenaren met een paar muisklikken inzage hebben in jouw loon, hypotheek, adres, bankrekeningnummer, studieschuld - kortom, vrijwel alle denkbare persoonsgegevens.

Suwinet is het computersysteem die verschillende overheidsdatabases aan elkaar koppelt, en iedereen, zelfs de koning en koningin, zijn te raadplegen. Ambtenaren van gemeenten en uitkeringsinstanties, zoals het UWV en de Sociale Verzekeringsbank, gebruiken het om te bepalen of iemand recht heeft op een uitkering en om fraude met uitkeringen op te sporen.

Misbruik

Maar ambtenaren bekijken meer dan zij mogen, zonder jouw toestemming. Hoe kom je erachter of jij bent bekeken en of ambtenaren misschien wel misbruik hebben gemaakt van jouw gegevens? Astrid Cornelisse probeerde daar achter te komen en deed zelf een inzageverzoek om te achterhalen welke gegevens het UWV van haar had bekeken via Suwinet.

Twee jaar geleden na onderzoek van Hansje van de Beek en Astrid Cornelisse voor Argos bleek dat ambtenaren misbruik maken van Suwinet. Zo zijn er meerdere vrouwen die in een blijf-van-mijn-lijfhuizen verbleven getraceerd via Suwinet, met als gevolg dat hun gewelddadige ex-partner op de stoep stond van hun geheime verblijfplaats.

Ook bleek er veelvuldig in de loonstrookjes van bekende Nederlanders te worden gesnuffeld en hadden commerciële incassobureaus onrechtmatig toegang tot Suwinet.

Straf

Bovenop die problemen hadden de meeste gemeenten de beveiliging van dit systeem ook niet op orde. Minder dan de helft van de gemeenten voldeed aan de zeven meest essentiële beveiligingsnormen. Na de uitzending van Argos stelde staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een escalatieprotocol op. Daarmee kunnen gemeenten onder druk worden gezet om de beveiliging op orde te krijgen met als ultieme straf afsluiting van het Suwinet.

Vorig jaar is er samen met de Federatie Opvang een oplossing gevonden voor vrouwen die in een opvanghuis verblijven en hun adres willen afschermen in Suwinet. Zij krijgen nu een voorschot op hun uitkering van de gemeente, waardoor hun veilige adres niet in het systeem voorkomt en dus ook niet getraceerd kan worden. Over die update in het Suwinet dossier vertelden Hansje van de Beek en Astrid Cornelisse afgelopen juli tijdens De Sportzomer op NPO Radio 1.

Op 11 april stuurde staatssecretaris Klijnsma een brief naar de Tweede Kamer met daarin de laatste stand van zaken rondom de beveiliging van Suwinet bij gemeenten. Uit onderzoek van de Inspectie SZW blijkt dat alle gemeenten, die in 2016 niet voldeden aan alle zeven normen, de beveiliging inmiddels op orde hebben.

Dat is goed nieuws. Maar het recht op inzage is ook een belangrijk instrument om als individuele burger in de gaten te kunnen houden of ambtenaren misbruik hebben gemaakt van jouw persoonsgegevens. Dan moet dat inzagerecht wel werken. Dus is het uiteindelijk gelukt om inzage in de gegevens te krijgen? Dat hoor je in de uitzending van Reporter Radio: