'Wiebes lapte vertrouwensregels aan zijn laars'

Vorig jaar onthulde Reporter Radio dat de Belastingdienst er een illegale werkwijze op nahield. Mensen die bezwaar maakten tegen een beslissing van de fiscus werden opgebeld en gevraagd om hun bezwaar telefonisch in te trekken.

Dat mag niet, omdat zo'n intrekking op papier moet komen te staan. Toenmalig staatssecretaris Wiebes zei dat niet te achterhalen viel welke mensen het precies betrof. Maar door middel van een Wob-verzoek, Wet openbaarheid van bestuur, kreeg Reporter Radio een notitie van ambtenaren aan de staatssecretaris in handen.

Welles nietes

Daarin schrijven ambtenaren van het ministerie van Financiën: 'De Belastingdienst heeft in aanvulling op eerdere berichten laten weten toch een (beperkte) query te kunnen uitvoeren zodat we een uitdraai krijgen van belastingplichtigen die vanaf 2011 hun bezwaar telefonisch hebben ingetrokken. [...] Een query voor de jaren 2009 en 2010 is niet mogelijk.'

Deze notitie werd op 17 november 2016 aan Wiebes gericht. Bijna een maand later, op 13 december 2016, schreef hij in een brief aan de Tweede Kamer: 'Zoals ik in het debat al heb aangegeven, beschikt de Belastingdienst niet over (voldoende betrouwbare) gegevens op geaggregeerd niveau om alle individuele belastingplichtigen die hun bezwaar telefonisch hebben ingetrokken te achterhalen. Uitsluitend op dossierniveau (in logboeken) is te zien of een belastingplichtige een bezwaar telefonisch heeft ingetrokken.'

Zootje

"Je kunt je afvragen of wij als Tweede Kamer volledig geïnformeerd zijn. Ik vind het nogal wat", zegt SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten in reactie op de bevindingen van Reporter Radio. "Wat een zootje is het. Ze zijn jarenlang bezig met een instructie die wettelijk niet klopt. Mensen kunnen hiermee hun recht niet halen. Dat is zeer ernstig." De Kamer moet alle relevante informatie krijgen, maar op deze manier "lapt Wiebes de vertrouwensregels tussen de Kamer en het ministerie aan zijn laars".

Volgens Leijten had Wiebes alle informatie aan de Tweede Kamer moeten verstrekken, zodat de Kamer een besluit kon nemen. "Nu besluit hij dat voor ons. Zo wordt de Kamer in slaap gesust." Wiebes heeft ook navraag gedaan bij de landsadvocaat, die oordeelde dat het zorgvuldig was om mensen zich zelf te laten melden in plaats van een zoekopdracht te doen in de interne systemen. "Hoe zegt een landsadvocaat dat dit juridisch verantwoord en zorgvuldig is, als je ook een groep boven water kan krijgen. Allemaal vragen die ik heb en aan de staatssecretaris ga stellen", aldus Leijten.

Vreemd

Ook CDA-Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt heeft kritiek op de gebrekkige informatie van Wiebes. "De staatssecretaris deed het voorkomen alsof het niet mogelijk was dat de Belastingdienst zelf mensen kon benaderen omdat het niet was vastgelegd. Dat klonk toen al vreemd, omdat als je mensen telefonisch laat intrekken, je dat toch in ieder geval goed moet vastleggen. Nu lijkt het toch goed vastgelegd te zijn. Ik zal vragen hoe compleet die lijsten zijn en waarom die mensen niet zelf door de Belastingdienst benaderd zijn."

Daarnaast zal Omtzigt vragen of de mensen, die na oktober 2016 geen bevestiging van hun bezwaarschrift hebben gekregen, de gelegenheid krijgen om alsnog bezwaar en beroep in te dienen. Deze mensen zijn namelijk in het gat van een conceptwerkinstructie gevallen en het is onduidelijk of hun bezwaarschriften wel conform de wet zijn afgehandeld. Heel vreemd vindt Omtzigt. "Het heeft na het debat wel zeer lang geduurd voordat eindelijk een werkinstructie ingevoerd is, die conform de Nederlandse wet was."

Kostenplaatje

In de notitie van ambtenaren van het ministerie van Financiën aan toenmalig staatssecretaris Wiebes wordt ook genoemd dat mensen nog recht hebben op een schadevergoeding omdat hun bezwaar niet binnen een redelijke termijn is behandeld. Dat kan hoog in de kosten lopen, omdat zes maanden vertraging recht geeft op 500 euro schadevergoeding. Dat kostenplaatje zou een reden kunnen zijn waarom Wiebes niet alle gedupeerden een brief heeft gestuurd. Er zijn in de notitie ook alinea's weggelakt. Die informatie is na het Wob-verzoek niet verstrekt. Kamerlid Leijten zegt daarover: "We weten dat er vaak dingen weggelakt worden, die toch niet helemaal weggelakt hadden mogen worden. Als dat hier gebeurd is, is dat des te kwalijker. Want stel dat daar gewoon een bedrag staat, dat het daarom niet is verstrekt, dan is het niet eens meer een beleidsopvatting dus dan gaan er heel veel andere mechanismen in werking."

Kamerleden Leijten en Omtzigt gaan 14 december in debat over de Belastingdienst met de nieuwe staatssecretaris Menno Snel.

Luister hier de uitzending van Reporter Radio terug.