Gletsjers in de Alpen smelten harder dan gedacht: 'Meer dan de helft van het ijs is verdwenen'

“Ze hebben vrij nauwkeurig kunnen vaststellen dat meer dan de helft van het ijs in de afgelopen tachtig jaar verdwenen is”, vertelt weerman en glacioloog Peter Kuipers Munneke in het NOS Radio 1 Journaal.

Onderzoek

“Het is een heel belangwekkend onderzoek, omdat we voor schattingen van hoeveel ijs er vroeger was altijd een beetje moesten vertrouwen op methodes die redelijk nauwkeurig waren, maar we moesten afgaan op landkaarten en daarmee kun je alleen maar de verandering in het oppervlak bepalen. Maar die gletsjers zijn ook een heel stuk dunner geworden en het was altijd een klein beetje gissen hoe dat dan is gegaan.”

Nieuwe techniek

“Nu is er een hele nieuwe techniek losgelaten op oude beelden. Daar ben ik wel enthousiast over. In de jaren ‘30 is de topografische dienst van Zwitserland, voor het maken van hele nauwkeurige militaire stafkaarten, door het hele land getrokken om foto’s te maken van heel Zwitserland. Van al die dalen en al die gletsjers. Al die data, die foto’s van zo’n honderd jaar oud zijn ontsloten in een digitale database. Ze zijn gedigitaliseerd. Daar hebben ze moderne software op losgelaten, die aan de hand van foto’s een driedimensionaal beeld kan maken.”

“Het is een beetje zoals bij kankeronderzoek. Als oncologen, chirurgen een tumor moeten weghalen, wat ze dan vaak doen, is een foto maken van de tumor uit verschillende hoeken. Op die manier kunnen ze een driedimensionaal beeld van die tumor reconstrueren en kunnen ze alvast oefenen op een schaalmodel hoe ze het beste kunnen weghalen. Die techniek is precies wat die onderzoekers hebben gedaan aan de hand van bijna 22.000 foto’s uit de vorige eeuw. Daaruit is een heel nauwkeurig driedimensionaal beeld geschapen van de gletsjers uit Zwitserland.”

Smelten

“We weten dat gletsjers een gevoelige graadmeter zijn voor klimaatverandering. Net als in Zwitserland, in de rest van Europa, de gemiddelde temperatuur in de afgelopen decennia ongeveer twee graden gestegen. Dan zie je ook het resultaat, meer dan de helft van dat ijs is verdwenen. Dat is een heel groot getal.”

“Tegelijkertijd weten we ook dat zelfs als de opwarming vandaag zou stoppen er nog ongeveer 60 procent van het ijs dat er nu nog ligt, ook in de komende eeuw zal verdwijnen. Simpelweg omdat ze vertraagd reageren op de opwarming.

Consequenties

Dat brengt enorm grote veranderingen mee, onder andere voor de Zwitserse economie, voor de recreatie en wintersport. Maar ook: Zwitsers wekken een hele hoop elektriciteit op met water in stuwmeren. Het niveau in die stuwmeren zal veel moeilijker te controleren zijn als ze niet meer aankunnen van een bepaalde hoeveelheid smeltwater in het voorjaar. Dat geldt ook voor de rivieren, daar zien we nu alle gevolgen van in Europa. De Donau, de Rhône, de Rijn zijn heel afhankelijk van afvoer van smeltwater. Wanneer er simpelweg geen gletsjers meer zijn aan het eind van de eeuw, zal die afvoer in die rivieren onvoorspelbaarder worden. ”

“Het verdwijnen van gletsjers heeft niet alleen een esthetisch gevolg, maar ook hele grote economische gevolgen."