Waarom gaan mensen 'hoarden'? Vijf vragen over extreme verzamelwoede

Het is Nederlandse Hoarding-week. Zo'n 2 tot 5 procent van de Nederlanders heeft naar schatting last van extreme verzamelwoede. Volgens cognitief gedragstherapeut Ron de Joode is dat pas het topje van de ijsberg. En hij waarschuwt: de pandemie kan voor mensen die gevoelig zijn extra problemen opleveren.

De Joode zit in de landelijke werkgroep Hoarding, zette bij het AMC een behandelmethode op en geeft les aan GZ-medewerkers in de behandeling van hoarders. Vijf vragen en antwoorden over de aandoening:

1. Is hoarden een aangeboren afwijking?

"Je ziet dat het bij bepaalde families meer voorkomt dan bij andere families. Maar, de omgevingsfactoren zijn sterk van invloed of het tot uiting komt. Er ligt wel nog iets anders aan ten grondslag. Je hebt dus mensen die er extra gevoelig voor zijn, maar het wordt geactiveerd door bijvoorbeeld ernstige stress of een trauma. Maar niet iedereen die een trauma heeft, gaat daarna verzamelen."

2. Wat is het verschil met een dwangstoornis?

"Eerder werd hoarden geschaard onder dwangstoornissen veroorzaakt door angst. Wat we zien is dat iemand die spullen verzameld daar positieve emoties bij voelt. Iemand met de dwang van smetvrees wordt geconfronteerd met angst. Dat is een wezenlijk verschil in emotiebeleving."

3. Waar komt die verzamelwoede vandaan?

"Eigenlijk komt het neer op controle. De behoefte daarnaar kan soms al heel jong ontstaan. Bijvoorbeeld als een kind de beleving heeft niet gezien te worden door zijn ouders. Mensen die hier gevoelig voor zijn, kunnen spullen om zich heen gaan verzamelen. Want spullen wijzen je niet af. Mensen geven betekenis aan spullen om rust te vinden."

4. Is het chronisch of kun je er vanaf komen?

"Het is echt chronisch. Het doel is ermee leren om te gaan. Door behandeling toe te laten en daar zelf voor te kiezen, kunnen we mensen helpen. In de praktijk zien we vaak dat hulp opgelegd wordt door de omgeving."

5. Wat is er aan te doen?

"Iemand moet er dus zelf achter staan. En je moet echt terug tot de kern van het probleem. Als je daar invloed op wil hebben, moet je weten welke cognities er spelen. Alleen de spullen opruimen heeft geen zin."

"Interne motivatie kan een aanjager zijn, bijvoorbeeld als iemand verliefd wordt. Mensen die hier last van hebben, zijn vaak intrinsiek niet zo gemotiveerd. Directe betrokkenen - zoals familie of een woningcoöperatie - willen iets veranderen."

Soms wordt medicatie ingezet. "Maar niet voor het hoarden zelf, maar wat er omheen gebeurt. Als iemand depressief is, bijvoorbeeld. Overigens kunnen die dingen ook naast elkaar bestaan, dan heeft iemand zowel een depressie als last van het extreme verzamelgedrag."

Spraakmakers Community

Niet alleen luisteren, maar ook meepraten? In de Spraakmakers Community kun je reageren op de stelling van Stand.nl, mee- en napraten over onze uitzending en je vraag stellen aan een bekende Spraakmaker. Aanmelden kan hier.