Met ijsberen vechten op Spitsbergen

Nu een pretpark, maar toen was het afzien

Tegenwoordig is Spitsbergen een gewilde reisbestemming, met terrasjes en een jachthaven. Vele toeristen komen erheen, want je kunt daar het Arctisch gebied in volle glorie aanschouwen. Hacquebord komt er regelmatig, vroeger voor onderzoek, nu als expert op toeristenvaarten. Toch bekruipt hem tegenwoordig een gevoel van weemoed. Toen hij voor het eerst ging, was het een barre tocht om daar überhaupt terecht te komen.

Opstartproblemen

Toen de zes expeditieleden aankwamen op een vliegveld, ongeveer 150 kilometer ten zuiden van hun bestemming, kwam de boot die ze gecharterd hadden niet opdagen. Die bleek geen vergunning te hebben om in het hoge noorden te mogen varen. Met een omweg kwamen ze op de plek van bestemming, waar ze zes weken onderzoek zouden doen.

Sporen van de walvisjacht

Toen de zes expeditieleden aankwamen op een vliegveld, ongeveer 150 kilometer ten zuiden van hun bestemming, werd het tijd om aan het werk te gaan. Hun doel was om sporen van de Noordse Compagnie, die in de zeventiende eeuw daar nederzettingen had, terug te vinden. Deze compagnie deed aan walvisjacht, met het doel om traan te winnen. Dat kun je namelijk winnen uit walvisvet. Op Spitsbergen had de Compagnie zeven traanfabrieken staan, er was dus een enorme productie van traan, daar in het noorden.

De expeditie van Hacquebord in 1979 zocht sporen door middel van archeologisch onderzoek. Ze vonden botten, resten van huizen, afval en meer. Daardoor konden ze concluderen dat de walvisjacht door de Nederlanders een veel grotere impact op het ecosysteem had dan tot dusver gedacht werd.

Vechten met de ijsbeer

Toen ze zich voorbereidden op hun expeditie, bedacht Hacquebord dat ze ook wapens nodig zouden hebben. En dus stapte hij naar de enige organisatie in Nederland die wapens bezit: de politie. Van hen kreeg hij een aantal Mausers met munitie. Die bleken goed van pas te komen, want ze kwamen oog in oog te staan met een ijsbeer. De situatie werd zó gevaarlijk, dat ze de ijsbeer hebben moeten doodschieten. Zo blijkt maar weer, dat het leven van een archeoloog een stuk spannender kan zijn dan het klinkt.

Unieke foto's in Groningen te zien

In het Universiteitsmuseum van de Rijksuniversiteit Groningen kun je vanaf zaterdag 7 december een tentoonstelling over deze expeditie zien. Daar zie je bijzondere behind the scenes-foto's van Ben Bekooy. Een voorbeeld van zo'n foto zie je bovenaan dit artikel. Ook laat de tentoonstelling zien wat de expeditieleden gevonden hebben, en hoezeer Spitsbergen in veertig jaar is veranderd.

Meer OVT?

OVT is een historisch radioprogramma met actueel nieuws over geschiedenis, columns en documentaires. OVT wordt wekelijks uitgezonden op zondagochtend van 10.00 tot 12.00 uur. Volg OVT op Facebook en Twitter.