Rusland: Tolstoj als protest tegen de oorlog

Een Russische meme die op sociale media rondgaat laat de kaft zien van Tolstojs wereldberoemde roman Oorlog en Vrede. Maar de titel is aangepast. Er staat nu: Speciale operatie en Vrede.

Kluizenaar

Leo Tolstoj (1828-1910) is een beroemde Russische schrijver. Toen hij jong was schreef hij dikke romans als Oorlog en Vrede en Anna Karenina. Later werd hij een soort kluizenaar. Hij trok zich terug op zijn landgoed en at alleen nog brood en fruit. Hij schreef ook pamfletten tegen de oorlog, want Tolstoj haatte geweld. En zo kunnen Russen nu protesteren door zijn 150 jaar oude teksten te gebruiken.

Begin april werd in Moskou een demonstrant gearresteerd. Hij hield een exemplaar van Oorlog en Vrede in zijn handen. Die arrestatie laat zien hoe extreem en absurd de censuur in Rusland is: je kunt in de gevangenis belanden voor het vasthouden van een boek.

Tolstojs werk zit vol met anti-oorlog ideeën. Hij was niet alleen tegen geweld, maar ook tegen vaderlandsliefde: dat zou de mensen tot hersenloze slaven van de machthebber maken. Die quotes schrijven demonstranten nu op hun spandoeken.

Petja

Nog een voorbeeld dat opduikt in kritiek op Poetin. In Oorlog en Vrede beschrijft Tolstoj de dood van Petja Rostov. Petja is pas 15, een lief en vrolijk kind. Rusland is in oorlog met Frankrijk, en Petja wil niets liever dan meevechten. Hij is dolblij als hij eindelijk het leger in mag. Maar zijn eerste gevecht is gelijk zijn laatste. Hij wordt neergeschoten door de eerste vijand die hij tegenkomt.

Andere interpretatie

Oorlog en Vrede gaat over de oorlog tussen Rusland en Frankrijk begin 19e eeuw. En Rusland wint. Dat is de simpele versie van het verhaal, met een conclusie die het Kremlin kan gebruiken: Rusland verslaat de vijand, en Tolstoj houdt van zijn vaderland. Die interpretatie wordt benadrukt op Russische scholen. En dus blijven de Russen die met Tolstoj protesteren in de minderheid.