Waarom geweldsporno zo populair was in het 17e-eeuwse Nederland

Republiek als grootproducent

De vroegmoderne tijd zat vol met gewelddadige afbeeldingen. De Nederlandse Republiek was grootproducent van prenten met o.a. mislukte onthoofdingen. Hoe kwam dat? Historicus Michel van Duijnen legt het uit in OVT.

"Ik heb veel onderzoek naar boekillustraties uit de late 17e-eeuw. Mensen verbeeldden geweld in de vorm van prenten. Je ziet in prenten uit die tijd letterlijk fonteinen van bloed uit lichaamsdelen spuiten. Spectaculair, zou je kunnen zeggen."

Naast vermaak hadden de illustraties ook een historische functie, legt Van Duijnen uit. "Er waren martelaarsboeken over de Bijbelse geschiedenis, waarin prenten met alle doodstraffen uit het oude testament werden opgenomen. Zo werd kennis uit het oude testament in beeld omgezet."

Tarantino-films

Nog interessanter was dat het geweld in die prenten vergelijkbaar is met het geweld uit Tarantino-films, vertelt Van Duijnen. "Voor ons als kijkers is het geweld in de films van Tarantino iets wat heel ver van ons af staat. De prenten lieten allemaal vormen van geweld zien, die de kijker uit de 17e-eeuw niet zelf had kunnen aanschouwen."

"Mensen wilden geweld, dat ze met het blote oog niet konden aanschouwen, op papier zien. Het was wel mogelijk een executie te zien op de Dam in Amsterdam. Maar mislukte onthoofdingen of mensen die werden verbrand, die zag je niet zo snel. Dat waren zaken die zich vóór de 17e-eeuw hadden afgespeeld, of over de grens van de republiek."

{youtube url="https://www.youtube.com/watch?v=jzCLBLX3z4o" start="false"}

Tolerante samenleving

De 17e-eeuwse republiek werd gezien als een tolerante en ruimdenkende samenleving, waar de meest gruwelijke kanten uit die tijd werden weggemoffeld. Waarom waren die prenten dan juist bij ons zo populair? "Nederland was in die tijd het centrum van beeldproductie. Er was veel import van tekst uit het buitenland en veel export van prenten. Veel werk uit het Engels, Frans en Italiaans werd in Nederland vertaald. Daar werden afbeeldingen bij geplaatst. Daarmee was de Republiek dé plek waar tekst werd omgezet in beeld."

Daarnaast had het te maken met zelfidentificatie. "Gewelddadige prenten impliceerden dat geweld zich in het verleden had afgespeeld, of over de landsgrenzen. Daarmee werd de eigen identiteit gebaseerd op een afstand van dat geweld."

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter.