Legerofficier Raymond Westerling: held of schurk?

Na de Tweede Wereldoorlog werd de Nederlandse kapitein Raymond Westerling uitgezonden naar Zuid-Celebes, Indonesië. De plaats staat nu bekend als Sulawesi. "Het broeide van de Indonesiërs die onafhankelijk wilden worden", legt De Nood uit. "Westerling was bij uitstek de juiste persoon om te proberen om weer voet aan wal te krijgen." In een gebied ongeveer zo groot als Nederland, had Westerling iets meer dan honderd commando's tot zijn beschikking. Op eigen houtje, dus zonder enige richtlijn, kreeg hij de taak om het Nederlandse gezag te herstellen. Het gebied werd zwaar geteisterd door gewapende bendes, rampokkers, die honderden mensen vermoordden. "Daar heeft hij de methode Westerling uitgerold", aldus De Nood.

Zonder proces geëxecuteerd

In een uitzending van Andere Tijden in 2007 vertelde Haij van Groenendaal, die als soldaat onder hem diende, hoe hun eerste actie verliep in december 1946. Als het nog nacht was omsingelden de commando's een kamp. Mannen werden gescheiden van vrouwen en kinderen. Vervolgens begon Westerling een lijst met namen voor te lezen, van mannen die werden beschuldigd als terrorist of bendelid. "Met één van de twee pistolen die daar lag, schoot hij hem dan neer", blikt Van Groenendaal terug op wat hij daar voor zijn ogen zag gebeuren. Dat gebeurde zonder enige vorm van proces.

Een cameraploeg van NCRV was op in 2011 op Sulawesi en sprak daar met nabestaanden en ooggetuigen. Jeffry Pondaag van het Komite Utang Kehormatan Belanda was toen al jaren bezig om Nederlandse oorlogsmisdaden te onderzoeken en voor het voetlicht te krijgen in de media. In het fragment dat we uitzonden vertelt Andi Monji, terwijl Pondaag tolkt, hoe de eenheid van Westerling begin 1947 in het dorp Suppa alle mannen doodschoot. De vader van Monji was één van de 208 slachtoffers. "Westerling", was zijn antwoord op de vraag wie de trekker overhaalde. In 2014 eiste Monji met andere nabestaanden een schadevergoeding. Volgens de Nederlandse staat was de zaak "verjaard", maar de rechter oordeelde anders en wees Monji vorig jaar 10.000 euro aan smartengeld toe wegens schokschade.

Bloederige massamoorden

Hoeveel levens de bloederige massamoorden gekost hebben is onduidelijk. "In de officiële excessennota uit 1969 gaat het om 3114 personen in de periode dat Westerling daar drie maanden actief was", vertelt De Nood. In datzelfde jaar werd de kapitein geïnterviewd, maar dat interview werd pas in 2012 uitgezonden. Daar spreekt Westerlings over minder dan vijfhonderd. "Dat is in elk geval gebeurd. Er zijn ook plekken waar hij niet bij was", concludeert De Nood. Berucht was Westerlings onderluitenant Jan Vermeulen die met een deel van de commando's noordelijker opereerde. Vermeulen - in Nederland een gedecoreerde verzetsheld - dreef op 1 februari 1947 met zijn ploeg duizenden Indonesiërs op een veld bijeen. Met machinegeweren maaiden ze 364 mensen. Nederland heeft daarvoor in 2013 excuses aangeboden.

Westerling overleed in 1987. In het interview dat hij achttien jaar daarvoor gaf, leek hij zich nergens voor te schamen. "Ik sta pal achter mijn daden. Men dient een onderscheid te maken tussen oorlogsmisdaden en strenge maatregelen consequent en rechtvaardig onder zeer moeilijke omstandigheden." verdedigt hij zichzelf in het interview met Joep Buttinghausen.

De film helpt te beseffen wat er daar gebeurd is in Indonesië en wat Nederland gedaan heeft in die koloniale periode, legt De Nood uit. "Dat waren oorlogsmisdaden. Hij kreeg daar carte blanche. Daar zijn in elk geval enkele duizenden mensen zonder enige vorm van proces naar voren geroepen op die rijstvelden en doodgeschoten." Het plegen van de massamoorden komt in de film duidelijk en naar in beeld.

Westerling, zijn manschappen en hun militaire, ambtelijke en politieke bazen zouden nooit worden vervolgd.

De film De Oost is vanaf donderdag te zien op Amazon Prime.

======
Dit artikel is op 17 mei 2021 aangevuld met het verhaal van Andi Monji en het bloedbad dat Jan Vermeulen aanrichtte.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.