Coronavaccin: 'Je kan beter mensen overtuigen dan verplichten'

Vaccinatie-angst

Het coronavaccin is in aantocht. En daarmee lijkt ook het einde van de coronacrisis in zicht. Maar om de vaccinatiecampagne tot een succes te maken, zijn we afhankelijk van de bereidheid van mensen om zich te laten inenten. Minsten 75 procent van de bevolking moet een een prik halen om groepsimmuniteit te bereiken, zo blijkt uit onderzoek van de TU Delft. Op dit moment twijfelt nog de helft van de Nederlanders of men zich wil laten vaccineren.

Het is niet voor het eerst dat vaccinatie-angst succesvolle ziektebestrijding in de weg staat, vertelt biomedisch wetenschapper Jop de Vrieze in OVT. ''We hebben in Nederland altijd al de klassieke twijfelaars gehad, mensen die vanwege religieuze redenen weigeren om te vaccineren. Hun aantal wordt geschat op 250 duizend. Dan heb je mensen die zeggen dat ze een gezond leven hebben. Daar komt nu de groep bij die wantrouwen heeft jegens de farmaceutische industrie én de overheid. Bij veel mensen heeft de corona-aanpak van de overheid tot frustraties geleid.''

Weerstand tegen vaccin

Wat leert de geschiedenis van vaccins ons? ''In de 18de eeuw ontwikkelde de Britse arts Edward Jenner een vaccin tegen pokken, een van de meest beruchte ziektes uit die tijd. In die tijd ging ongeveer 30 procent van de bevolking dood aan de pokken. Er verschenen allerlei verhalen dat je er koeienoren van zou krijgen. Er was angst voor het middel, of het niet gevaarlijk zou zijn. Er volgden protesten tegen het nieuwe vaccin.''

De weerstand tegen een nieuw vaccin speelde altijd al een rol, vertelt De Vrieze. ''Bij andere ziektes was dat ook het geval, met name bij de mazelen in de 20ste eeuw. Dat was een ziekte waar kinderen niet altijd ernstig ziek van werden. Daarom moesten mensen ervan overtuigd worden dat vaccineren toch beter was. Ook bij Polio zag je dat, slechts 1 procent van de mensen met een besmetting raakte verlamd. Net zoals nu, dacht men toen ook: ach, alleen de kwetsbaren worden er ernstig ziek van.''

Herkenbaar Patroon

De angst voor een nieuw vaccin en de bereidheid tot vaccineren is volstrekt begrijpelijk volgens de De Vrieze, maar toch moeten we niet doorslaan in kritiek. ''In de jaren '70 kwam er in de Verenigde Staten en Engeland veel kritiek op het vaccin tegen de kinkhoest. Kinderen werden er een paar dagen behoorlijk ellendig van. In Zweden werd het vaccin zelfs van de markt gehaald, met als gevolg een enorme uitbraak.''

Het is een herkenbaar patroon bij een pandemie, legt De Vrieze uit. ''Eerst heb je een ziekte die heel ernstig is. Op een gegeven moment neemt de ziekte af en neemt ook de bereidheid voor het vaccineren af. Als er dan weer een uitbraak komt, zie je de bereidheid weer omhooggaan. Het is constant een balans tussen: hoeveel ruimte geven we aan kritiek en wat zijn de gevolgen daarvan als het te ver doorslaat? In tijden van social media is dat nu veel erger geworden.''

{youtube url="https://www.youtube.com/watch?v=MaI9qb38Nr0" start="false"}

'Niet verplichten'

Moeten we dan een vaccinatieverplichting invoeren om alle ellende te voorkomen? ''Dat is een lastig besluit. Als je gaat verplichten, kan je een hogere vaccinatiegraad bereiken. Maar ik ben zelf tegen een verplichting. In deze tijd is het veel beter dat je mensen gaat overtuigen, dan dat je ze gaat verplichten om te laten vaccineren.

''Toen er eenmaal een pokken-vaccin was, werd het in alle landen verplicht. In Nederland moest je een pokkenbriefje bij je hebben om naar school te gaan. Dat riep veel weerstand op, puur vanwege het feit dat het werd opgelegd vanuit de overheid. Dat zie je nu ook in deze tijd. Hier hebben we geen vaccinatieplicht meer en dat scheelt in de weerstand.''

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.