Wat je van middeleeuwers leren kan: pandemie-proof stedenbouw

In OVT is middeleeuwendeskundige Janna Coomans te gast om te praten over de lessen voor de post-corona stad.

Gezondheidzorg

Het is niet voor het eerst dat het stadse leven na een epidemie onder de loep wordt genomen, dat vertelt Janna Coomans. Zij ontdekte dat steden gedurende de middeleeuwen door de pest ook enorm veranderden. "Nu denken we dat gezondheidszorg uit 'pillen' en 'dokters' bestaat. Maar een gezonde en goede stad is voor een gezonde samenleving net zo belangrijk."

Een gezonde bevolking in een gezonde stad, zou je kunnen zeggen. De ingrediënten voor een leefbare stad? "Goed water, goede lucht, goede grond en verschillende infrastructuren, voor mensen en voor vuil." En dit wisten ze tijdens de middeleeuwen dus al.

Een nieuw ritme

Preventief handelen op gemeenschapsniveau. Dat was volgens Coomans in de Middeleeuwen al belangrijk, en dat wordt het nu weer. "We moeten kijken naar hoe we samenleven en samen bewegen." Volgens de historica zijn we gewend aan een 24-uurs economie, maar zagen ze in de middeleeuwen dat het beter is om bepaalde dingen op bepaalde tijden te doen.

"De markt op sommige dagen, het legen van beerputten gebeurde in de nacht. En misschien kunnen we ook leren dat bepaalde groepen op bepaalde momenten in de stad kunnen zijn", stelt Coomans voor. "In plaats van dat altijd alles, voor iedereen, beschikbaar is."

Door corona werd het een 'supermarktuurtje voor ouderen' al ingevoerd. En ook wordt er nu nagedacht over het later laten starten van lessen en colleges, zodat de studenten het openbaar vervoer niet hoeft te delen met de werkende bevolking. Alles om grote stomen aan mensen te spreiden, om ons op verschillende momenten te laten bewegen.

Veranderingen

De pest zorgde in de middeleeuwen voor grote veranderingen. Zo werden er speciale kerkjes buiten de stad aangelegd, vertelt Coomans, voor degene die ziek en besmet waren. "En ook maakte de pest een einde aan de openbare badcultuur. Destijds had je in de steden een soort kroegen in de vorm van zwembaden. Die verdwenen langzaam."

De kans is groot dat er ook in onze recreatiecultuur het een en ander grondig zal veranderen. Er wordt al nagedacht over het vergroten van openbare en publieke ruimtes zoals parken en er wordt onderzocht of stoepen verbreed kunnen worden. Maar overvolle terrassen, concerten en festivals zitten er de komende periode nog in.

"In de middeleeuwen zag je ook dat werk dicht bij huis was. En ook hun eten kwam van niet al te ver weg", vertelt Coomans. "Wij zijn niet schoner of minder vervuilend dan de middeleeuwer. Ons eten komt vaak van ver weg. En de globalisering heeft ook invloed op de gezondheidszorg." Van de korte productielijntjes in de middeleeuwen kunnen we dus ook wat leren.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.