Zuid-Afrikanen vochten voor onze vrijheid, gelokt met die van henzelf

Conny Braam schreef over deze soldaten het boek Wij zijn de wrekers over dit alles en vertelde over deze onbekende geschiedenis bij OVT:

De belofte van Churchill

Toen Zuid Afrika in de Tweede Wereldoorlog met de geallieerden mee ging vechten tegen de nazi's was er een tekort aan soldaten. "Door Churchill en Roosevelt werd in het Atlantisch Handvest beloofd dat alle volkeren die deel zouden nemen aan de strijd tegen de nazi's zelfbeschikkingsrecht zouden krijgen", vertelt Braam. "Meer dan tweehonderdduizend soldaten hebben zich vrijwillig gemeld. En deze belofte was natuurlijk bekend."

"Die zwarte soldaten zijn met deze belofte gelokt, dat er democratie en stemrecht zou komen. Dat hebben ze nooit gekregen", aldus Braam. "Het is een heel bittere zaak geweest voor deze mensen. De reden dat de zwarte soldaten met zulke groten getale werden toegelaten in het blanke leger, was omdat ze niet voldoende mankracht hadden om die geallieerde legers aan te vullen. Zodoende, onder groot protest van de blanke bevolking, werden deze zwarte soldaten ingeschreven. Die overigens alleen maar getraind werden met speren. Met speren moesten ze tegen de Duitse tanks van Rommel vechten. Ze waren gewoon kanonnenvoer."

Krijgsgevangenen

In Noord-Afrika werden tienduizend Zuid-Afrikanen krijgsgevangene gemaakt. Zwart, bruin en blank zat door elkaar in de krijgsgevangenenkampen. Daardoor waren ze als nooit tevoren op elkaar aangewezen om te overleven. Dat maakte het verhaal voor Conny Braam des te interessanter.

Door de Italianen werden ze per boot in een helse tocht naar Italië gebracht, waar ze in krijgsgevangenenkampen werden gezet. Van daaruit werden ze verder naar Europa gebracht. Uiteindelijk kwamen ze in het werkkamp IG Farben bij Auschwitz terecht. Daar waren ze met de trein meegebracht, dat moet ongelofelijk zijn geweest voor mensen die uit de Kalahari-woestijn komen. "Op een bepaalde manier was dat voor hen ook een enorm avontuur", zegt Braam.

Veteranen vochten als eersten tegen apartheid

Toen de oorlog was afgelopen en de soldaten waren teruggekeerd, werd in 1948 in Zuid Afrika de apartheid ingesteld. Ondanks de belofte van stemrecht en democratie. Dat was het begin van de strijd tegen apartheid, die geleid werd door veteranen.

Daarover zegt Braam: "Die veteranen zijn toch wel de basis geweest van het grote vrijheidsstrijden, de grote vrijheidsdrang die na de Tweede Wereldoorlog op gang kwam. Het grote verraad van Churchill en Roosevelt is buitengewoon schandalig, maar aan de andere kant maakte dat wel dat de veteranen zelf voor hun vrijheid gingen strijden".

Die oorlogservaring was dus cruciaal voor de anti-apartheidsstrijd: in Europa zagen en ontmoetten ze vrijheidsstrijders die niets moesten hebben van racisme en vochten tegen de nazi's. Die ervaringen namen ze mee naar huis, en gebruikten ze in de strijd tegen apartheid. In de eerste demonstratie tegen apartheid was één groep oververtegenwoordigd. Wie? Ja, de veteranen dus.

Meer lezen? Wij zijn de wrekers over dit alles van Conny Braam ligt nu in de winkel.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.