Waren er ook talentvolle 'foute' schrijvers?

Cultuurkamer

Mourits wilde dit verhaal vertellen, omdat het bij veel mensen nog niet bekend was: "Ik was geïnteresseerd in hoe zoiets gebeurt. Hoe gebeurt het dat je als schrijver dat pad op gaat?"

In de eerste oorlogsjaren was er veel literair leven in Nederland, vertelt hij. "Er was in de eerste jaren natuurlijk niet veel te doen, lezen was hét tijdverdrijf." Maar men kon al snel niet alles schrijven wat ze wilden. "Al snel kwam er een Cultuurkamer waar je je voor moest aanmelden en werden boeken gecontroleerd voordat ze konden worden uitgegeven. Veel schrijvers deden daar ook niet aan mee."

Albert Kuyle

De lezing van Mourits ging over de schrijvers die zich besloten achter de nazi's te scharen, al klinkt dat volgens hem stelliger dan het in de praktijk was. "Het hing er ook vanaf wie je kende en in welke omgeving je zat. Als je je in conservatieve kringen omgeeft met mensen die bang waren voor het communisme, dan was het fascisme gewoon een van de opties."

Volgens Mourits waren veel schrijvers niet zo bezig met politiek. "Maar je moest wel een beetje de politiek volgen om het echte gevaar aan te zien komen. Veel schrijvers waren gewoon bezig met hun werk en zagen dat niet zo. Sommigen vonden dat de traditionele christelijke waarden het beste werden beschermd door het fascisme en de nazi's. En als je eenmaal op de verkeerde weg zit, is het moeilijker om te draaien."

Eén van de schrijvers die op dat pad terecht kwam was Albert Kuyle. "Hij was aanvankelijk een maatschappelijk bewust schrijver. En zeker in de beginperiode was hij een verassende schrijver." Toch besloot Kuyle zich aan te sluiten bij de bezetters. Na de oorlog is er niks meer van z'n werk terecht gekomen, vertelt Mourits. "Na de oorlog ging hij de gevangenis in voor 4 jaar en hij mocht 10 jaar zijn werk niet uitvoeren. Hij is in de vergetelheid geraakt."