Waarom we de hel nodig hebben volgens deze theoloog

Waar gelovigen juist steeds meer verlegenheid hebben over de hel, maakt de hel op een andere manier juist weer een opmars in seculiere, ongelovige kringen, beschrijft Huijgen in zijn nieuwe boek Waarom de wereld een hel nodig heeft.

Uitsluiting

Volgens Huijgen heeft de hel vooral te maken met uitsluiting. "De ander wordt ontmenselijkt. Dat zie je in het conflict tussen Israël en Hamas nu ook sterk gebeuren. Wat de Hamas-terroristen de mensen aandeden op 7 oktober, kun je alleen doen op het moment dat je je niet realiseert dat je een mens zoals jezelf tegenover je hebt."

Bij de hel gaat het erover dat er een einde komt aan het kwaad, zegt Huijgen. "Dus dat het kwaad ergens blijft en dat het op een bepaalde manier wordt opgelost. Op het moment dat je denkt: dit kan toch niet bestaan, hier moet wat aan gedaan worden. Die morele verontwaardiging: dat is de behoefte aan een hel."

Op het moment dat we die morele verontwaardiging in daden gaan omzetten, maken we er zelf ook een hel van, stelt hij. "Dan gaat het weer veel te ver en vernietigen we de boel. In de christelijke traditie is juist het hele punt van die hel: dat is het laatste oordeel over het leven van anderen. Dat vel je niet zelf, maar dat velt God."

Recht doen

We moeten dan ook voorzichtig zijn met het afschrijven van mensen, zegt Huijgen. "Op het moment dat ik over zo’n Hamas-terrorist zeg dat ze hem net zo moeten martelen als hij bij de ander heeft gedaan, ben ik op dezelfde ontmenselijkende manier bezig als hij."

“De christelijke verwachting is dat God eenmaal recht zal doen”, zegt Huijgen. "Op het moment dat we een oordeel over een ander vellen, raken we zelf op een spoor naar ontmenselijking die onszelf stuk maakt."

Afschaffing van de hel

Daarmee ontkent de theoloog niet dat mensen jarenlang doodsbang zijn gemaakt door de hel, als een manier om macht uit te oefenen. Maar als we minder gaan geloven in een hel, wil dat volgens Huijgen niet zeggen dat onze angsten weg zijn: "Zo kampt een derde van de jonge mensen met psychische problemen. Op het moment dat je weet dat het laatste oordeel over jou niet door jezelf of anderen geveld wordt en erop mag vertrouwen dat dat goed is, biedt dit een soort basisveiligheid."

Huijgen refereert daarbij naar een opstel van Hannah Arendt: "De hel was afgeschaft, maar heersers willen nog steeds disciplineren, schrijft zij. Als je ziet hoe Auschwitz was ingericht, dan is het alsof ze nauwkeurig gekeken hebben naar middeleeuwse beschrijvingen van de hel. Namelijk: mensen ontmenselijken. Dus reken je niet rijk als je denkt: ik schaf die hel af. Wij mensen zijn er ontzettend goed in om een hel op aarde te maken voor elkaar."