'De zwarte geschiedenis begon niet op de boot'

Koninkrijken en handel

Er zijn maar weinig geschriften over Afrikaanse geschiedenis omdat veel volkeren vooral een orale traditie kennen. Dat betekent volgens Annette Schmidt, conservator Afrika bij het Nationaal Museum van Wereldculturen, niet dat er geen rijke geschiedenis ís. "Er waren koninkrijken met enorme impact en nalatenschap. Er was grote culturele rijkdom er werd zowel internationaal als intercontinentaal handel gedreven."

Meer dan slavernij

Volgens presentator Andrew Makkinga is het tijd dat we meer te weten komen over het Afrika vóór de kolonisatie. "De zwarte geschiedenis is niet op de boot begonnen", zegt hij, refererend aan de trans-Atlantische slavenhandel die van de 16e tot 19e eeuw duurde.

Hij vindt dat we nieuwe verhalen en perspectieven moeten toevoegen aan de geschiedenis. "Afrika is niet het trieste continent dat gedehumaniseerd is waardoor we mensen tot slaaf konden maken omdat ze zwart en heidens waren. Het is een continent met een rijke geopolitieke geschiedenis waarvan wij de verhalen nog niet goed genoeg kennen."

Gewiste kennis

De Europese kennis van het Afrikaanse continent was niet altijd zo summier, vertelt Schmidt. Toen er nog gehandeld werd met Afrika – vóórdat het kolonialisme en de slavernij begon – hadden we gedetailleerde kaarten van volkeren en koningen.

Toen de Europese mogendheden het Afrikaanse continent als een soort taart verdeelden op de conferentie van Berlijn (1884), werd een groot deel van deze kennis uitgewist. Dat had een politiek belang, vertelt Schmidt. "Ze presenteerden het als een leeg continent waar verder weinig interessants gebeurde. Dat was een argument om dat territorium in te kunnen nemen."

Toekomst

Ons beperkte beeld dat we nu nog steeds van Afrika hebben, is volgens de conservator terug te voeren naar die uitgewiste, lege kaarten van toen. En dat is jammer. "Het is belangrijk om de geschiedenis te weten om de huidige situatie te kunnen begrijpen en de toekomst te kunnen bepalen."

En in die toekomst zien beiden een grote rol voor Afrika weggelegd. "Terwijl wij aan het vergrijzen zijn is er daar een enorme jonge bevolking opgekomen die ondernemend en actief is." Volgens haar hebben we in Nederland een vrij beperkt beeld van een statisch continent wat zich niet ontwikkeld. "Dat is helemaal niet waar! Er zijn daar miljoenensteden die we in Europa niet eens hebben."

Beiden vinden dat er in het onderwijs meer aandacht mag komen voor verschillende landen en culturen in de informatievoorziening. Schmidt: "Ik denk dat we ons referentiekader wat meer moeten vergroten."