Gaan we meer stelen door de zelfscankassa? 'Er is een duidelijk verband'

"De diefstal neemt toe", vertelt Hos. "De zelfscan is op steeds meer plekken beschikbaar, en het gebruik op plekken waar het al bestond, neemt ook steeds meer toe. En zo ook de supermarktdiefstal: er zijn al meerdere onderzoeken gedaan waaruit dat blijkt."

Toch ziet Hos wel een verschil tussen de grootte van de diefstal. "Je hebt twee soorten dieven. Aan de ene kant heb je de notoire dieven die met karren bier proberen weg te komen. Aan de andere kant zijn er de gelegenheidsdieven: Die zien dat ze een product niet kunnen scannen of iets vergeten zijn af te wegen, en het dan maar stiekem meenemen. Maar goed, het blijft allebei diefstal."

Steelgemak

Waarom de hoeveelheid diefstallen toeneemt, heeft te maken met het gemak waarmee je kunt stelen bij de zelfscankassa, vertelt criminoloog Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit. "Bij de gewone kassa is diefstal een stuk lastiger. Bij de zelfscan is er minder toezicht. En, als je wordt gepakt, kun je makkelijker een smoes gebruiken dat je het bent vergeten: de controles zijn vaak vergevingsgezind. Al met al zou je kunnen zeggen dat er een gelegenheid wordt gecreëerd."

Maar ook is de morele drempel lager om te stelen, vertelt Van der Kemp. "Je kunt de diefstal nu makkelijker relativeren. Door de sterk gestegen prijzen kunnen mensen sneller vergoelijken dat ze iets kleins meepikken. Of ze zeggen: Ik steel van een heel grote, anonieme organisatie, die heel veel winst heeft gemaakt. Als ze zelf niet meer zijn gaan verdienen, wordt die mentale drempel lager."

'Foutjes'

Retaildeskundige Paul Moers maakt zich minder druk. "Mensen zijn veel eerlijker dan je denkt. Er zijn natuurlijk veel meer zelfscans bijgekomen, en je kunt nu eenmaal een foutje maken. Als er veel meer wordt gescand, worden er ook meer foutjes gemaakt."

Ook denkt hij dat het probleem zich op de lange termijn vanzelf gaat oplossen. Moers: "In de toekomst zal het stelen helemaal uit de supermarkt verdwijnen. Je ziet nu al dat er steeds meer winkels komen waarbij er helemaal geen kassa’s meer zijn, maar automatisch wordt bijgehouden wat een klant meeneemt. Dat is nu nog een uitzondering, maar met die technieken zal het slechts een kwestie van tijd zijn voordat het hele diefstalprobleem zal worden opgelost."