Niet beveiliger, maar vriendelijke gastheer brengt winkeldiefstal omlaag

Sinds Huub Giesbertz in de Jumbo in Kerkrade werkt, is het aantal winkeldiefstallen in dat filiaal met bijna de helft gedaald. Giesbertz is gastheer en loopt tussen vijf en negen door de winkel. "Wel twaalf kilometer op een avond. Het gaat vooral om een stukje service. Gedag zeggen, fruit uitdelen aan de kinderen. Mensen vinden het fijn dat er een ouder persoon is in de winkel om hulp aan te vragen." Dat het aantal diefstallen is afgenomen, is eigenlijk puur bijvangst.

Gelegenheid maakt de dief

"Mensen stelen om allerlei redenen", vertelt expert consumentengedrag Patrick Wessels. "De een omdat hij niet genoeg geld heeft, de ander omdat hij de supermarkt duur vindt en daarom vindt dat hij het recht heeft soms iets gratis mee te nemen. Als de gelegenheid er is, steelt eigenlijk iedereen relatief makkelijk."

Een beveiliger rond laten lopen helpt daartegen, maar een gastheer is dus nog beter. "Een gastheer heeft een ander karakter. Je komt in een soort warme omgeving, je gaat denken op basis van sociale normen, in plaats van dat je dat heel rationeel doet. De rationele gedachte is: ik kan nu iets meenemen en niemand die het merkt. Maar de sociale norm is dat je niet steelt. Zo'n gastheer activeert die sociale norm."

Priemende ogen op een sticker

Bij andere supermarkten worden trucjes met hetzelfde effect toegepast. Zo hangt er bij sommige zelfscankassa's een monitor waarop je jezelf ziet tijdens het scannen en afrekenen. "Je voelt je bekeken en de aanwezigheid van mensen activeert ook weer die sociale normen. Uit onderzoek blijkft dat het zelfs al helpt als er een sticker met priemende ogen hangt."

Zelfscankassa's

Vanaf september zullen er ook zelfscankassa's zijn in de supermarkt in Kerkrade. "Die zelfscankassa's creëren gelegenheid tot diefstal", zegt Wessels. "Dat apparaat kan nog weleens frustratie opwekken. De afstand tot andere mensen neemt toe en dan ga je makkelijker stelen." Daar is over nagedacht: volgens de bedrijfsleider in Kerkrade zal een gastheer de klanten bij de zelfscankassa gaan helpen.