Nieuwe topman Douwe Egberts maakt kans op bonus van 60 miljoen: 'Belachelijk'

Er is niet echt een onderbouwde formule om een bonus te bepalen, zegt Everts. Wel zijn er verschillende verklaringen waarom een bonus zo enorm hoog uit kan pakken: "Zoals een haasje-over effect. Ze vergelijken bonussen van bedrijven en doen daar nog een schepje bovenop. Als alle bedrijven dat doen, dan krijg je automatisch een soort race omhoog. En daar is geen einde aan."

De nieuwe topman moet de koers verdubbelen, wil hij de 60 miljoen straks innen. "Op zich is het een goede prikkel, alleen wat er voor hem overblijft is echt veel en veel te veel. Dat kan je niet koppelen aan zijn prestaties. Ik bedoel, dit zijn koffiebonen en theezakjes. Het is niet een hele ingewikkelde industrie. Als er één bedrijf komt die zegt: wij willen dit bedrijf wel overnemen en ik bied twee keer de koers, dan is hij binnen. Daar hoeft hij alleen maar zijn e-mail voor te openen."

Langetermijnprestaties

Waarom geven bedrijven eigenlijk bonussen? "Een topman krijgt een vast salaris en een variabel deel", legt Everts uit. "Met het variabele deel (de bonus) zorg je ervoor dat de topman- of vrouw precies doet wat in het belang is van die onderneming. Als er dan goede prestaties, omzet en winst zijn, zit er voor hem of haar ook wat in. Daarbij zijn de doelstellingen gericht op de langetermijnprestatie van de onderneming."

Maar het gevaar van bonussen is dat het vaak te vrij wordt vormgegeven, zegt Everts. Daarom gaat het vaak fout. Vaak gaat het om kortetermijnprikkels waar je op kan scoren, die op lange termijn niet bijdragen voor de onderneming. Stel dat je bijvoorbeeld niet meeneemt dat er moet worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling, dan kan een topman daar op bezuinigen. Dan heeft hij een prachtige bonus, maar over tien jaar is het bedrijf ingehaald door de concurrentie."

Vaak toeval

De 60 miljoen is een astronomisch hoog bedrag, vindt ook Robert Dur, hoogleraar economie die onderzoek doet naar de effecten van dit soort bonussen. Volgens hem speelt toeval vaak een rol bij bonussen: “Uit onderzoek blijkt dat een fors deel van de bonussen die worden uitgekeerd, eigenlijk totaal op toeval berusten.”

Dat heeft bijvoorbeeld te maken met prijsontwikkeling, legt hij uit: "Zo hebben olieprijzen een grote invloed op de waarde van oliebedrijven. Zeker vroeger was het zo dat CEO’s enorm gingen cashen als de olieprijzen omhoog gingen."

Meeslepende beloningen

Een exorbitante bonus als 60 miljoen is Nederland niet gewend, zegt Everts. Wel zie je dit bij internationale concerns. "Het Nederlandse bedrijf JDE Peet’s luistert totaal niet naar wat we hier gepast vinden. Het bedrijf doet alsof ze een wereldwijd concern zijn, waar grote meeslepende beloningen normaal zijn, terwijl het een vrij overzichtelijke organisatie is. Iedereen vindt dit – behalve de mensen bij JDE Peet’s."