Welke oplossingen zijn er voor deze gasprijs-explosie?

Energiedeskundige Martien Visser waarschuwt al tien jaar voor deze situatie en zegt dat de overheid veel meer had kunnen doen om hier op te anticiperen. Met het sluiten van Groningen als gasbron is dit probleem in een stroomversnelling geraakt. "Het lijkt wel of niemand heeft nagedacht dat je iets in de plaats voor Gronings gas moeten hebben." Hij hoopt dat de situatie een wake up call is voor de politici in Den Haag.

Energiebelasting

Vooral de consumenten met een kleine beurs en sommige bedrijven zullen hierdoor hard geraakt worden. Voor deze winter is het niet meer mogelijk om op grote schaal slecht geïsoleerde woningen aan te pakken. "Waar je wel aan zou kunnen denken is om de energiebelasting tijdelijk te verlagen voor mensen die gedwongen in een (huur)woning zitten, waarin ze geen kant op kunnen." Zo’n 50 procent van de huishoudens in Nederland kunnen niet isoleren omdat ze in een huurhuis zitten of geen geld kunnen leven om hun koopwoning te isoleren.

Specifiek voor de smalle beurs

Volgens hoofdeconoom Marieke Blom van ING moet de overheid - wanneer het kiest voor het verlagen van de energiebelasting - onderscheid maken tussen mensen die deze hoge prijzen wél en niet kunnen betalen. "Je moet iets doen voor de mensen die er echt last van hebben, niet per se voor iedereen."

Ook sommige bedrijven maken zich grote zorgen over de stijgende prijzen. "Bedrijven hebben ook te maken met een bedrijfsrisico", zegt Blom. In het geval van corona snapte ze de overheidssteun heel goed, maar in dit geval vraagt ze zich af of steun met belastinggeld het algemeen belang genoeg dient.

Europese aanpak

Nederland is niet het enige land in Europa dat last heeft van lage gasvoorraden en stijgende prijzen. België en Frankrijk presenteerde ook al maatregelen. CDA-Europarlementariër Esther de Lange wil als Nederland samen met Europa optrekken, maar dit is nog niet gemakkelijk. "We moeten voorkomen dat maatregelen in het ene land, een contraproductieve impact hebben in het andere land."

Haar partij wil dat gezinnen die het niet kunnen betalen een voucher krijgen om hun huis te isoleren. "Dit kan helpen om mensen stappen te laten zetten."

'Scherpere keuzes overheid'

Volgens Jilles van den Beukel van het The Hague Center for Strategic Studies moet de overheid scherpere keuzes maken in het beleid om te voorkomen dat we deze winter in de kou zitten. Hij is tegen het bevriezen van de gasprijs zoals in Frankrijk. "Het gaat veel meer over leveringszekerheid dan over de gasprijzen", zegt hij. Volgens Van den Beukel zijn we in de "pijnlijke fase" beland waarin we ons verbruiken moeten verminderen en de markt het werk moeten laten doen.

Hij denkt wel dat we iets moeten doen voor de lagere inkomens en bedrijven die hierdoor echt in de problemen komen.

Gronings gas

De oplossingen die genoemd worden in het rapport over de gaskrapte dat gisteren is gepubliceerd is het minder snel sluiten van de kolen- en kerncentrale of toch weer gebruik maken van gas in Groningen onder scherpe voorwaarden. "We hebben 10 jaar ruime gasmarkt achter de rug. Toen konden we heel goed leven met minder Gronings gas. Maar de zaak is veranderd en in een krappe gasmarkt ziet de wereld er veel anders uit."

Van den Beukel begrijpt dat Groningers hier niet op zitten te wachten, zeker ook omdat de verwachting is geschept dat de kraan helemaal dicht kan. "Het probleem is dat Groningse gaskraan eigenlijk niet helemaal dicht kán op dit moment." Volgens hem leeft dit besef ook bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat ook aan. "Simpelweg om de leveringszekerheid toch garanderen, met name aan het einde van de winter."

Volgens hem dwingt de overheid Shell en ExxonMobil om Groningen als 'waakvlammetje' voor Nederland open te houden. "Groningen heeft zijn problematiek, maar als je helemaal geen gas kunt leveren is dat ook heel ernstig."