Hebben tomaten nog toekomst in Nederland? 'Je kan beter de tomaat importeren, dan de plukker'

Je kan beter de tomaat importeren, dan de tomatenplukker, zo vatte JA21-Kamerlid Joost Eerdmans het onlangs samen. "Als je minder arbeidsmigranten wil hebben, moet je daar ook keuzes in maken", zegt hij. "Je kan als politiek niet alles in stand willen houden en zeggen dat je geen arbeidsmigranten wil."

Hij wijst erop dat 80 procent van de tomatenplukkers uit andere landen komt zoals Polen, Roemenië en Duitsland. "Dat kunnen we niet structureel volhouden. We moeten naar een hoogwaardige economie, in plaats van alleen maar laaggeschoolde arbeidsmigranten binnenhalen."

Om de tomatenteelt in Nederland te houden, is meer innovatie en technologie nodig, zegt Eerdmans. "In Japan hebben ze inmiddels een oogstrobot die 50 procent arbeid bespaart. Ik denk dat we daar naartoe moeten. De laaggeschoolde arbeid zal uiteindelijk moeten worden vervangen door robots en machinebouw. Het is niet houdbaar om de sector structureel overeind te houden door maar arbeidsmigranten te blijven importeren."

Meer tijd nodig

De tomatensector bestaat uit zoveel meer dan alleen tomatenplukkers, reageert Annelies Looije van tomatenteeltbedrijf Looye Kwekers. (SPATIE) "Wij zijn de beste in de wereld, wij zijn ook de kenniseconomie. Daar hoort een teeltbedrijf bij waar het productiewerk wordt uitgevoerd door arbeidsmigranten. Maar we zijn zoveel meer dan alleen een laaggeschoolde sector."

Een robot neerzetten is nog niet zo eenvoudig, schetst ze. "Het is veel ingewikkelder dan wordt gedacht. Iedere plant is anders en daar moet je heel voorzichtig mee omgaan. Als je er niet goed mee omgaat, wordt de plant vatbaarder voor ziektes. Dus het werk moet heel nauwkeurig uitgevoerd worden en voorlopig kunnen mensen dat beter."

Om robots het werk te laten doen, is meer tijd nodig, zegt Looije. "Als sector zien wij echt wel dat automatisering en robotisering belangrijk is. Maar we hebben de tijd nodig om daar uiteindelijk toe te komen. Ik geloof zeker dat het daar naartoe gaat."

Eerdmans wijst ook op de grote problemen die er zijn met arbeidsmigranten, zo komen er veel mensen op straat terecht en zijn er misstanden bij uitzendbureaus. "Er zitten een heleboel kanttekeningen aan waar we onze ogen niet voor moeten sluiten. We zullen minder afhankelijk moeten worden van arbeidsmigranten."

Steun van de overheid

Looije wijst erop dat arbeidsmigranten heel belangrijk zijn voor haar bedrijf. Vrijwel alle werknemers in de kwekerijen en op de verpakkingsafdeling komen uit het buitenland. "Arbeidsmigranten zijn ook mensen. Ze willen langere tijd blijven, willen Nederlands leren en volgen allerlei opleidingen."

De overheid steunt daarin niet voldoende, vindt ze. "Er wordt niet met ons meegewerkt. Er is een wet uitgesteld die het malafide uitzendbureaus moeilijker maakt. Ook duurde het zeven jaar voordat we de eerste paal konden slaan van ons logies-centrum voor arbeidsmigranten. We kunnen beter en sneller de arbeidsmigranten huisvesten als er minder bureaucreatie is en besluiten sneller worden genomen."