Waar komt het strooiwoord 'überhaupt' vandaan?

Het woord wordt regelmatig verkeerd uitgesproken, merkt luisteraar Robert Molenaar op. Als überhaut, zonder de 'p'. "Alsof je een Duitse boom probeert te bestellen bij Ikea", grapt hij op Facebook.

Stevig genesteld

De Bruyn van de Taaladviesdienst van Onze Taal vertelt dat 'überhaupt' zich inmiddels stevig in het Nederlands heeft genesteld. "Het is eigenlijk een soort stopwoord geworden, zoals 'eigenlijk'", zegt ze. "De betekenis is afhankelijk van de zin: soms betekent 'überhaupt' iets als 'hoe dan ook', soms eerder 'op z’n minst'."

'Over het hoofd'

Over de herkomst is De Bruyn duidelijk: het woord komt oorspronkelijk uit het Duits, waar het een samenstelling is van über (over) en Haupt (hoofd). Het zou zijn oorsprong hebben in de veehandel. "Vee werd 'überhaupt' gekocht, dus zonder de koppen te tellen, in het algemeen, globaal."

En dat verschil met het oorspronkelijke gebruik in het Duits dan? Volgens De Bruyn is dat ondertussen nauwelijks relevant. "We hebben het woord in het Nederlands opgenomen en zijn het naar eigen inzicht gaan gebruiken."

Uitspraak?

Wat betreft de verdwenen 'p' in de uitspraak: dat kan gebeuren, zeker in snelle spraak. "Net als bij woorden als 'afgestompt', daar hoor je die 'p' soms gewoon niet meer." Kortom: überhaupt hoort er inmiddels gewoon bij in onze taal. Met of zonder p.