Een andere kant van componist Johann Sebastian Bach: een groot culinair liefhebber

Bier, brood en kaas in de nachtelijke werkuren

Er was eigenlijk niet zoveel bekend over het privéleven van Bach. Hij komt toch vaak over als een beetje een strenge componist. Maar uit bronnen zoals brieven aan zijn neef en rekeningen blijkt volgens Karen Groeneveld een ander beeld. "Hij was bijvoorbeeld erg lief als vader en echtgenoot. En hij hield van wijn en lekker eten. We weten bijvoorbeeld dat als hij ‘s avonds laat en ‘s nachts ging doorwerken aan zijn composities, dan nam hij daar bier, brood en kaas bij. Zijn tweede bruiloft vierde hij met een wijnvoorraad ter waarde van een half jaarsalaris."

Snoek met ansjovisboter, een kwart geroosterd schaap, warme salade van asperges, beignets en gesuikerde citroenschil, dit waren enkele van de gerechten die Johann Sebastian kreeg voorgezet tijdens een feestelijk diner in 1716. Dat was weleens anders geweest, want in zijn jeugd moest hij het af en toe doen met een maaltje viskoppen.

Verschil in standen

In die tijd was je stand buitengewoon bepalend voor wat je at. "Je at wat je voorhanden had en en wat je je kon veroorloven. Voor de onderste klasse was dat niet meer dan pap en soep, terwijl de elite er copieuze gewoontes op nahield. En het leuke aan de tijd van Bach is, dat er toen een middenklasse ontstond, de klasse van de gegoede burgerij. Die kopieerden in grote mate het gedrag van de elite, maar namen ook de gewoontes van hun eenvoudiger komaf mee, dat leidde tot het ontstaan van de burgerkeuken."

Menu van een feestmaal

Een van de mooiste overgeleverde bronnen over Bach’s leven is misschien wel het menu dat zijn eerste vrouw bewaard heeft van een feestmaal. "Het geeft zo mooi aan hoe er in die tijd gedineerd werd." Zo werd er toen a la Française opgediend; alle gerechten kwamen gelijktijdig, symmetrisch op tafel. "Dat veranderde later in a la Russe, waarbij je de gerechten in verschillende gangen krijgt. Voor dat a la Française is ook wel erg veel personeel nodig, dat werd gaandeweg de tijd een beetje te duur."