Dick Matena tekent om in leven te blijven

Matena had – na het succes van zijn eerste beeldroman De avonden, geschreven door Gerard Reve – een lijst van vijf boeken die hij nog wilde ‘verstrippen’ (“ik weet ook geen beter woord”, zegt Matena). Kort Amerikaans van Jan Wolkers stond op dat lijstje. Daar hebben Wolkers en Matena samen aan gewerkt. Wolkers is in 2007 overleden en heeft geen toestemming kunnen geven voor de ‘verstripping’ van Turks Fruit, maar zijn weduwe kon dat wel.

Geen klassiek stripboek

“Ik heb van harte toestemming gegeven”, zei Karina Wolkers in een reportage van Emmie Kollau voor Nooit Meer Slapen. “Jan en ik bewonderden Dick’s werk zeer. Als je niet het allergrootste vertrouwen hebt in degene die het maakt moet je er niet aan beginnen.” Kollau vroeg de tekenaar of de ervaring deze keer anders was, omdat hij voor Turks Fruit niet met Wolkers kon samenwerken. “In wezen niet want hij is overal aanwezig”, antwoordde hij. “Als je die boeken leest ben je er heilig van overtuigd dat hij het allemaal zelf beleefd heeft.”

De Matena-versie van Turks Fruit is geen klassiek stripboek. De tekenaar beschrijft het zelf als een zwaar geïllustreerd verhaal in een rangorde van plaatjes. “Er was een enorm probleem: het gebrek aan dialoog”, zei hij in de Overnachting. “Dat heb je nodig voor de ballonnetjes, anders wordt het heel saai. Toen heb ik deze oude vorm weer opgepakt.” Die oude vorm houdt in dat de originele tekst van Wolkers bovenin de pagina verbeeld wordt met stroken tekeningen van Matena.

Geslachtsdelen

Uiteraard kunnen we het niet over Turks Fruit en tekeningen hebben zonder te praten over geslachtsdelen. Veel mensen beschouwen de klassieker van Wolkers als een seksboek. Verwacht in het beeldroman echter geen extreem prikkelende taferelen. Volgens Matena was het – hoewel het misschien wel gebeurde – ook niet de bedoeling van Wolkers om de lezer op te winden. De geslachtsdelen die Matena tekent worden ook niet met een erotische kijk in beeld gebracht. “Dat moet je zo klinisch mogelijk doen, anders maak je ze nooit af. Dan ben je altijd maar met jezelf bezig.”

Het gaat Matena dus niet om erotiek, maar het is voor hem wel belangrijk dat de lichamen die hij tekent anatomisch kloppen. Daarom observeert hij mensen wanneer hij kan, bijvoorbeeld op het strand of in cafés. “Je kan het menselijk lichaam in bepaalde bollen en peervormige stukken verdelen”, zei hij vannacht tegen Wesselink. “Als je een beetje gevoel voor beweging hebt zit het lichaam heel logisch in elkaar. En als je een paar grondvormen van die anatomie hebt kom je al een heel eind. Als je het goed doet, valt het mensen niet op. Doe je het verkeerd, dan wel.”

Tekenen voor het leven

Het is duidelijk dat Matena het tekenen zeer serieus neemt. Hij maakt naar eigen zeggen altijd lange dagen en beweert dat zijn werk hem in leven houdt. Over dat laatste spreekt hij helaas uit ervaring. Tijdens het maken van Turks Fruit kreeg hij een hartinfarct en een hartstilstand. De mentale nasleep was voor hem zwaarder dan de fysieke, maar hij merkte dat het tekenen bijdroeg aan zijn herstel.

“Als je je er opeens zo van bewust bent dat het eindig is, is alles je even uit handen geslagen,” vertelde de 73-jarige striptekenaar aan Wesselink. “De ochtenden waren altijd het ergst, dan was alles gitzwart. Maar als ik dan achter m’n tekentafel ging zitten, dan was het na een halfuurtje over. Dat heb ik nog altijd. Ik hou van het tekenen, ik hou van m’n ambacht.”

Luister hier naar de interviews: