Een dans over imposter syndroom: wat is het en hoe beeld je het uit?

“Het is het syndroom waarbij je het gevoel hebt dat je een bedrieger bent, dat iedereen dat van buitenaf kan zien en dat je iedere moment eigenlijk door de mand kan vallen," vertelt Souhair in NOS Met het Oog op Morgen. “Het komt bij veel mensen voor, ook soms bij mij.”

Bedrieger

Het komt bij Souhair vooral voor wanneer ze bezig is in haar werkveld. Waardoor is dat bij haar ontstaan? “Het kunnen dingen zijn uit je verleden. Als artiest ben je in een soort van omgeving die niet meetbaar is. Je kan jouw succes niet meten, het is allemaal subjectief. Ik denk dat het zo bij mij is ontstaan. Dat ik mijzelf minder goed vind”, vertelt ze. “Het uit zich vooral in een onzekerheid. Je kan ieder moment door de mand vallen. Alles wat jij doet valt op en iedereen kan het zien. Je kan jouw eigen succes niet internaliseren. Iemand kan zien dat wat je doet goed is. Maar je denk zelf: mwah.” Complimenten komen voor haar dan ook amper binnen. “Kritiek neem je altijd op.”

Ze herkent het ook bij heel veel bij haar collega’s. “Wij hebben daardoor wel een zelfde mentaliteit. We willen altijd heel hard werken, maar het is nooit goed genoeg. Dus we blijven heel hard werken.” Ze merkt het vooral bij dansers met een biculturele achtergrond. “Je hebt dan het gevoel dat je niet in beide werelden past. Je wil bij de ene cultuur horen en dan pas je je aan, en dan kom je weer terug bij de andere cultuur en dan wil je jezelf weer aanpassen. Dan merk je dat het nooit genoeg is. Je probeert een cultuur te vinden waar je wel in past, maar dat is lastig want er wordt constant aan je getrokken worden. ”

Dans

Hoe verwerk je dan al deze gevoelens in een dansvoorstelling? “Ik heb heel erg naar mezelf gekeken tijdens het maakproces. Ik merkte dat ik heel erg tegen mij imposter gevoelens opbotste. Dat uitte zich in mijn manier dat ik veel afleiding zocht. Ik wilde heel veel maken, maar maakte niets. Ik legde niets vast. Aan de hand daarvan ben ik wel iets gaan maken. Een onzeker gevoel bijvoorbeeld heb ik verwerkt in allerlei lichaamstalen.”

Dansvoorstelling

De dansvoorstelling bestaat uit alleen maar Souhair. Ze is de enige danser op het podium. “Het begint heel bescheiden. Ik probeer mezelf voor te stellen, maar durf ik eigenlijk niet. Ik kan er de woorden niet voor vinden. Het uit zich uiteindelijk in een frustratie. Daarna is het weer alsof mijn gedachten vervliegen. Ik wil zo min mogelijk in de gevoelens blijven hangen en ga dus iets leuk doen. Dan ga ik weer wat anders doen en zorg ik ervoor dat ik eigenlijk helemaal niks heb gedaan. Dat heb ik ook zo in mijn voorstelling verweven.”

Onzekerheid

“De voorstelling heeft mij enorm geholpen in het vastleggen van iets. Ik moest een voorstelling maken. Ik heb gemerkt dat ik mij daardoor heb ontwikkeld in het maken van keuzes, ik durfde eerst helemaal geen keuzes te maken, omdat niks goed genoeg was. Dan ontstaat er ook niets. Nu ben ik mezelf meer gaan vormen in wat ik leuk vind of wel vind werken.”

Kracht

“Het was mijn streven om in mijn angsten mijn krachten te gaan vinden. Ik denk dat het wel gelukt is. Misschien alleen al in het feit dat ik iets heb gemaakt en mijn angsten een beetje heb overwonnen. Ik denk dat er ook goede kwaliteiten aan het syndroom zitten. Het competitieve element werkt wel voor mij”, zegt Souhair. “Ik ben een stap verder gekomen in mijn dans. Ik ben opzoek gegaan naar mezelf en naar hoe ik wil bewegen, zonder te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Daarin heb ik wel iets van vrijheid gevoeld.”