Waarom 'The Lion King' een "fascistisch en racistisch" verhaal is

In de remake, die bijna één op één gelijk is aan de Disney-klassieker die in 1994 uitkwam, zien we de vertrouwde beelden van hoe Simba vanaf Pride Rock wordt getoond aan het dierenrijk. The Lion King vertelt het overbekende verhaal van het leeuwenwelpje Simba dat zijn vader Mufasa moet opvolgen als koning van de savanne. Een prachtig coming of age-verhaal over veerkracht en (vader)liefde in het dierenrijk. Of… toch niet?

Een film is een reflectie van ons wereldbeeld

Dan Hassler-Forest, mediawetenschapper verbonden aan de Universiteit Utrecht, maakt duidelijk dat The Lion King helemaal niet over dieren gaat. "We identificeren ons met de individuen in de film en dat wekt sympathie, maar films scheppen tegelijkertijd een specifiek wereldbeeld; een idee van hoe de wereld qua machtsstructuren in elkaar zit. Als je daar naar gaat kijken verschuift je perspectief."

"Je bent niet meer aan het kijken naar The Lion King als een film over de liefde van een zoon voor zijn vader, maar naar een reflectie van onze ideeën over sociale relaties. Kijk in de film maar eens goed naar de sociale hiërarchie van leeuwen en hyena’s", vertelt Hassler-Forest.

Diverse fascistische verwijzingen

Hassler-Forest ziet in de wereldberoemde animatiefilm vooral een fascistisch verhaal. "Wat ze in de film 'the circle of life' noemen is eigenlijk gewoon een rangorde met de leeuwen bovenaan de voedselketen en de hyena’s onderaan.

Je leert dat macht en privilege iets is wat vanzelfsprekend en natuurlijk is; iets wat ook nog eens biologisch bepaald wordt. Alleen Simba kan de macht overnemen en houden, want het is kennelijk ook iets wat alleen maar aan sterke mannen toebehoort."

"De hyena’s blijven onderaan bungelen. In de Disneyfilm zijn zij de niet-productieve delen van de maatschappij en ze mogen ook niet op de Pride Lands leven. De taak van de beheerders van de bestaande orde (de leeuwen) is in de eerste plaats de hyena’s buiten de deur te houden. De hyena’s moeten in het getto blijven leven."

Een andere verwijzing naar het fascisme in de film zou je kunnen zien in de parade van de hyena’s. Hassler-Forest vertelt dat Disney vaker zulke verwijzingen gebruikt. "Hitler was een groot fan van Disneyfilms in de jaren '30, omdat Disney in die films altijd het idee van een puur 'once upon a time' Europa uitdroeg. Er zaten altijd hele conservatieve ideeën in Disneyfilms."

"In de opening van 'the circle of life', waarin Simba wordt opgehouden aan het volk en iedereen moet knielen en een zonnestraal van God op hem straalt -compleet met de bombastische muziek- dan zie je honderd procent Riefenstahl (Duitse filmregisseur, red.)."

Maar, vervolgt Hassler-Forest: "The Lion King gebruikt Riefenstahl, waarin wij mogen meeleven met de nazi’s. Als je naar nazi-propagandafilms uit de jaren '30 en begin jaren '40 kijkt, dan zijn dat geen films waarin de helden onsympathiek zijn voor ons. Die zijn heel aardig! Dus als Simba aan het einde van de film brult vanaf zijn rots, dan zie je eigenlijk Hitler die voor ons op een plezierige manier de conservatieve orde herstelt."

Hyena’s zijn de onderkant van de samenleving

Je hebt geen fascisme zonder racisme, legt Hassler-Forest uit. "De fascistische utopie gaat ervan uit dat als je de samenleving tot zijn oorspronkelijke, natuurlijke staat terugbrengt, dat je alle elementen die daar niet in thuishoren verwijdert. Voor de nazi’s waren deze elementen de Joden. Joden werden gezien als ratten of kakkerlakken; beesten die hier niet thuishoren en je moet weghalen uit deze samenleving."

"Zo wordt er tegenwoordig door veel extreemrechtse partijen ook over moslims gesproken; dat ze niet thuishoren in een westerse samenleving. Dit kan je allemaal op de hyena’s plakken."

"De hyena’s zijn, niet geheel toevallig, in de film de enige personages met hispanic en duidelijke straat- en zwarte accenten. Ze leven in het getto-gedeelte van de savanne en ze worden gemakkelijk gemanipuleerd door Scar, de kwaadaardige oom van Simba, die als een soort linkse politicus zegt: 'We moeten de samenleving inclusiever maken, dus de hyena’s mogen zij aan zij met ons op de Pride Lands leven'. En wat zien we dan? Juist. Alles raakt meteen in verval."

Hamlet versus The Lion King

Volgens velen vertelt The Lion King vooral het verhaal van Shakespeare’s Hamlet. Maar Hassler-Forest haalt dat onderuit. "Toen de film uitkwam zeiden de makers ook dat het niet zomaar een tekenfilm was. Ze wilden namelijk heel graag dat het ook een volwassen publiek zou bereiken."

"In 1994 was Disney met name een kinderbedrijf. Ze zeiden: het is niet zomaar een kinderverhaal, er zitten allerlei klassieke elementen in. Er zitten bijbelelementen in en er zit inderdaad ook een beetje Hamlet in. Maar als je die twee vertellingen naast elkaar legt, zie je dat er niet zo heel veel overblijft van het verhaal van Hamlet in The Lion King."

"In Hamlet was er geen sprake van een slechte staatsgreep. Dat is het meest wezenlijke verschil. Er zitten geen onzuivere elementen in; het is een puur familiedrama. Terwijl The Lion King zegt: op het moment dat wij onzuivere elementen in onze samenleving toelaten, op het moment dat wij mensen uit buitenwijken de binnenstad in laten komen, dan zijn we verkeerd bezig en dan gaat het bergafwaarts met onze samenleving. We hebben een sterke man nodig om dat terug te brengen."

Kritisch blijven kijken

Hassler-Forest is er niet per se op uit om al het jeugdsentiment te vergallen, maar hij vindt het wel belangrijk om met een kritische bril naar massacultuur te kijken. "Je moet kritisch zijn op de boodschappen die overgebracht worden door dingen die wij als onschuldig ervaren. Want met name die dingen (Disney films, Lord of The Rings, de Bijbel, enz.) dragen verhalen uit die heel veel emotionele zeggingskracht hebben en ook heel aanwezig zijn in onze cultuur."

"We zijn echter niet gewend om ons af te vragen: wat betekent dit eigenlijk? Wat voor wereldbeeld wordt hier gecreëerd? Op het moment dat wij dan schrikken van het feit dat wij misschien soms wat nare trekjes in onze cultuur of samenleving hebben en we denken: waar komt dat eigenlijk vandaan? Dan realiseer je je dat we er voor een deel ook mee zijn opgegroeid –en dus zijn we er ook een beetje blind voor. Je bent dus geen fascist als je op bent opgegroeid met The Lion King, all heb ik ook nazi’s in mijn timeline die de film nu nog vetter vinden."

'Fuck off and die'

Hassler-Forest schreef zijn bevindingen op in een opiniestuk in The Washington Post. Dat kwam hem duur te staan. "De ergste reactie die ik heb gekregen is toch wel 'Fuck off and die'", en dan lachend: "al stond er wel 'regards' onder!"

Is geen enkele Disneyfilm dan nog veilig voor de onschuldige kinderziel? Hassler-Forest: "Ratatouille leert ons dat als je voor een dubbeltje geboren bent, je alsnog een kwartje kunt worden. Een rat kan ook een chef worden als hij talent heeft en hard werkt. The Lion King zegt het tegenovergestelde: als je geboren bent voor koning, dan kan niemand je vervangen."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.