De vrolijke verrijzenis van Arago is een nieuw hoogtepunt in het werk van Tomas Lieske

Tomas Lieske (pseudoniem van neerlandicus Ton van Drunen, 1943) is dichter en romanschrijver. Bekende werken van hem zijn onder meer Oorlogstuinen (1992), Franklin (2000) en Grand Café Boulevard (2004). Voor zijn werk won hij grote prijzen, waaronder de Geertjan Lubberhuizenprijs, de Libris Literatuurprijs en de VSB Poëzieprijs.

'Totaal logisch als je het leest'

In De vrolijke verrijzenis van Arago ligt de vijftienjarige hoofdpersoon Joys na een auto-ongeluk in coma. Haar ouders en de vos die het ongeluk veroorzaakte zijn om het leven gekomen. In een dieper bewustzijn ziet Joys niet alleen zichzelf op de weg liggen, maar ziet ze ook hoe de vos zijn geplette lichaam uit het asfalt trekt en het bos in loopt. En dan denkt ze: Als hij dat kan, dan kan ik dat ook. In dit 'tweede bewustzijn' volgt ze de vos het bos in, op weg naar een nieuw leven.

Op de voor haar kenmerkende persoonlijke en enthousiaste manier bespreekt Lidewijde Paris de roman in de boekenrubriek van Nieuwsweekend: "Het is magisch. Het is lastig om na te vertellen. Het is totaal logisch als je het leest. Het is beeldend. Het is geestig. Het is ontzettend mooi in twee tijden. Ik vind het zó waan-zin-nig knap hoe hij dat doet. Je leest het achter elkaar door. Ik vind het magisch hoe het absoluut overtuigt hoe die vos haar beste vriend is."

Einstein over de vloer

Als 'Lise' belandt de hoofdpersoon in het huis van de Leidse fysicus Paul Ehrenfest, bij wie in de jaren twintig van de vorige eeuw grootheden als Albert Einstein en Niels Bohr over de vloer kwamen (en op zolder sliepen). De kring rond Ehrenfest gaf Lieske de mogelijkheid om wetenschapper Willem de Sitter uit de vergetelheid te halen: "Zonder Willem de Sitter was Albert Einstein geen Albert Einstein geweest", aldus Lieske in gesprek met Frits Spits. Het was De Sitter die de abstracte relativiteitstheorie van Einstein 'vertaalde' in een drietal artikelen. Ook letterlijk, van het Duits naar het Engels, waardoor Einsteins ideeën beschikbaar kwamen in brede kring.

Gedachte experimenten

In het gesprek met Frits Spits in De Taalstaat gaat het ook op andere manieren over taal en het 'vertalen' van een idee of gedachte naar een logisch verhaal. In het begin van de twintigste eeuw konden maar weinig mensen zich een voorstelling maken bij de abstracte ideeën waarover natuurkundigen van gedachten wisselden in het Ehrenfesthuis.

In een boektrailer op YouTube zegt Lieske hierover: "Ik woon bijna m’n hele leven in Leiden, dus ik ken het Ehrenfesthuis. Is las daarover en ontmoette toen de gedachte experimenten van Ehrenfest. Gedachte experimenten die heel erg belangrijk waren voor de natuurkunde, maar in de werkelijkheid kunnen ze helemaal niet."

De kracht van de fantasie

In de werkelijkheid van de moderne natuurkunde is er veel plaats voor gedachte experimenten. Ook Lise 'verzint' in haar coma of locked-in syndroom haar eigen verhaal, met een geheel eigen logica, net als Lieske in zijn roman. Niet dat Lieske een locked-in syndroom heeft, maar hij trekt zich bij het schrijven van zijn boeken fysiek en geestelijk wel terug in zijn eigen wereld, om vervolgens met het product van zijn fantasie naar buiten te treden.

"Het is de kracht van de fantasie die in dit boek zo ongelofelijk belangrijk is. Door die fantasie die Lise heeft, kan zij de periode dat zij in coma ligt in dat ziekenhuis, dóórmaken en dóórleven. Als je goed leest, dan merk je ook dat zij op die manier gelukkig is. Zij maakt voor zichzelf een tweede bestaan (wat ons helaas niet gegund is) waarin zij gelukkiger is dan in haar eerste bestaan."

Emotioneel betrokken

Lieske is blij dat het boek er is: "Ik hecht na afloop veel aan boeken. Dit is waarschijnlijk nog emotioneler en meer betrokken bij mezelf dan andere boeken. Ik vind de combinatie van dit vreemde opstaan uit de dood en die liefde tussen een vos en een meisje aan de ene kant, en aan de andere kant de hele natuurkunde die erin zit en die mensen die ik zo graag in het zonnetje zou willen zetten, dat vind ik heerlijk." En dat vinden de beide besprekers duidelijk ook.

Zeetaal en kusttaal

In de roman spreekt het personage Willem de Sitter uit over het belang van onze taal:
"Wie houdt er niet van zijn taal. Nederlands is ons cultureel verband. Het is een zeetaal en een kusttaal. En een liefdestaal. Het is de taal van de plassen en de polder. Die mag je nooit laten verdringen door hakkelend Duits of door een soort Engels. Veel docenten spreken Engels met grint tussen de tandwielen. Nederlands is de taal van mijn vader, mijn moeder. Mijn hele familie. Mijn vriend Johan Huizinga. Van Lorentz, Huygens. Ik vind dat je zo’n groot goed in ere moet houden en niet moet verkwanselen. Je dient je taal correct te bewaren. Zeker op universiteiten."

Meer over Tomas Lieske

Op de website van Tomas Lieske vind je meer over de schrijver. Op de website van de Athenaeum Boekhandel staat een lang fragment uit het boek.