Waarom zijn we zo verknocht aan Nederlandse reality-tv?

Er ging een wereld voor mensen open toen Big Brother op de buis verscheen. Sindsdien is reality-tv vaste prik op de Nederlandse zenders, met zeer uiteenlopende producties. "Reality is het moeilijkste genre omdat je met mensen en emoties te maken hebt. Of je nu Ik vertrek of Big Brother maakt, je hebt een bepaalde verantwoordelijkheid voor de mensen die je onder die camera brengt", vertelt Mastenbroek. "Die dunne lijn is als maker erg ingewikkeld."

Breed genre

Filemon Wesselink duikt in het nieuwe programma Back to Reality in de wereld van de reality-deelnemers. "Het is een heel breed genre", beaamt de programmamaker. Zijn persoonlijke favorieten? "Het meest brave", zoals We zijn er bijna, Ik vertrek en Een huis vol. Tegelijkertijd verlangt Wesselink ook terug naar het eerste Big Brother-seizoen. "Ze hadden geen besef dat er echt mensen naar keken. Ze konden zich niet voorstellen dat mensen dit leuk vonden."

Verdienmodel

Dankzij dat "rare tv-experiment" werden de deelnemers regelrechte BN'ers. En dat maakt dit tv-genre ook zo ingewikkeld, zegt Wesselink. "Het is een verdienmodel geworden. Mensen hebben als beroep om realityster te zijn, die gaan van de ene naar het andere programma."

Diepere laag

Volgens Mastenbroek is het succes "voor 80 procent" afhankelijk van de cast. "Je gooit verschillende soorten mensen bij elkaar om juist dat groepsproces leidend te laten zijn." Bij programma's als Ex on the Beach lijkt het alleen maar om zuipen, seks en gezelligheid te gaan, maar ook "de tweede laag" wil Mastenbroek meegeven. "Het is meegeven hoe je met elkaar omgaan, de menselijke dynamiek, je grenzen aangeven."

Daar gaat ook een heel proces aan vooraf. "We hebben een uitgebreide castingprocedure, met een psycholoog. Die gaat ook mee met de draaidagen, er is after care en verplichte momenten met de psycholoog", legt Mastenbroek uit. Die procedures en protocollen zijn essentieel. "Als ze niet meer willen, mogen ze gewoon naar huis."

De kandidaten worden ook achteraf begeleid, bijvoorbeeld over hoe ze om moeten gaan met reacties op social media. Daarnaast worden kandidaten niet betaald voor hun deelname, bevestigt Mastenbroek. "Dat geeft gevoelsmatig een verplichting, dus dat doen we niet."

Montage

Maar afspraken maken over wat er wel en niet uitgezonden wordt, daar doet Mastenbroek niet aan. "Als we afspraken gaan maken over de montage, wordt het onduidelijk. Als je niet wil dat dingen terug te zien zijn, moet je het niet doen."

Anonimiteit

"Reality-tv is ook een soort spiegel, waar sta je zelf en waar staat de ander?" stelt Wesselink. Toen hij zelf bij Spuiten en Slikken werkte, werd hij ook opeens een bekende Nederlander. "Je voelt een druk en je bent nergens meer anoniem, dat is heel gek. Je weet ook niet hoe je daar mee omgaat van tevoren."

In Back to Reality gaat Wesselink bij oud-reality-deelnemers langs om hun verhaal te horen. "Sommige mensen gaan eraan onderdoor, anderen die bredere schouders hebben niet." De zesdelige docuserie Back to Reality is vanaf 29 april om 20.30 uur te zien op NPO3 en te bekijken op NPO Start.