Schrijver Deniz Kuypers over de worsteling van het vaderschap. 'Ik verlangde antwoord'

Contact met ouders verbroken

Deniz Kuypers vertelt dat het contact met zijn ouders sinds de verschijning van het boek, nu ruim een jaar geleden, helemaal is verbroken. "Ze hebben het niet gelezen, maar ze hebben er wel van alles over gehoord." Ook vroeger was het contact spaarzaam.

"Hij zat altijd op dezelfde plek op de bank en zat altijd te roken. Eens per jaar moest mijn moeder de kamer witten." De verhouding met zijn vader is moeizaam, hij kan onberekenbaar uit de hoek komen en gedraagt zich agressief tegen vrouw en kinderen. Toch was hij ook, ooit, een dichter bij wie de mensen aan zijn lippen hingen. "Mijn vader kon niet meer gelukkig zijn met het leven dat hij had", zegt Deniz, "hij had al te vaak meegemaakt dat hij teleurgesteld was in zijn dromen."

De atlas van overal

Kuypers heeft in De atlas van overal met name zijn eigen verhaal willen vertellen; zijn eigen versie van de feiten, die hij in lange gesprekken met zijn zus heeft geconstrueerd. "Als iemand anders zijn of haar versie van het verhaal wil opschrijven, dan kan dat natuurlijk."

Disclaimer of niet, het boek is behalve een familiekroniek ook een verhaal over vaders en zonen en een migratiegeschiedenis; de geschiedenis van een dichter die vanuit een Turks dorpje naar Duitsland en Nederland komt om hier een bestaan op te bouwen. Het gaat ook over Deniz’ eigen migratie naar de Verenigde Staten.

'Ik verlangde antwoord'

De familiegeschiedenis neemt soms Bijbelse proporties aan. De opa van Deniz laat het leven in een ordinaire caféruzie. De slager uit het dorp dwingt zijn vader om te trouwen met de slagersdochter, alleen omdat de kinderen dat ooit aan elkaar hebben beloofd. Vader pleegt op zijn beurt een moord en belandt in de gevangenis. Als hij jaren later op een school in Hengelo de vrouw ontmoet die de moeder van Deniz zal zijn, heeft hij al een heel gezin in Turkije.

Kuypers beschrijft de worsteling met het vaderschap en signaleert bij zichzelf heel soms de onverklaarbare woede en frustratie die zijn vader ook kende. "Ik verlangde antwoord. Ik hoopte dat hij tegen me zei: dit is wat ik heb geleerd. Als je dit of dat doet, word je gelukkig." Allemaal vanuit het verlangen om niet dezelfde fouten te maken.

"Iedere avond zeg ik: dochter, ik hou van je en ik ben trots op je. Dan ga ik naar mijn zoon en zeg ik: ik ben trots op je, zoon, en ik hou van je."

De winnaar van de Libris Literatuurprijs wordt maandag bekendgemaakt in Nieuwsuur op NPO2. De winnaar is na de uitreiking om middernacht te gast in Nooit Meer Slapen, op NPO Radio 1.