Babs Gons over tumult rond de vertaling van de gedichten van Amanda Gorman

Vertaler 'The hill we climb' van Amanda Gorman

Babs Gons wordt 'de koningin van spoken word in Nederland' genoemd. In het tumult dat afgelopen week opstak over de vraag wie de gedroomde vertaler zou zijn voor de gedichten van Amanda Gorman - de jonge dichteres die in één klap wereldberoemd werd door haar voordracht bij de inauguratie van Joe Biden - werd steeds haar naam genoemd. "Ik heb daar helemaal niet om gevraagd. Ik sloot me af voor de commotie. Het is niet iets wat ik ambieer. Ik ben geen vertaler.

Als ik zou vertalen zou ik liever één van mijn favoriete dichters vertalen: June Jordan, Nikki Giovanni, Lucille Clifton, zij zijn mijn poëziemoeders. Ik loop al jaren rond met het idee dat zij vertaald zouden moeten worden. Een vertaling van 'The hill we climb' is misschien helemaal niet zo nodig."

"Dat ik zelf niet meedoe aan het discours, maar wel overal wordt aangehaald", daar zit voor Gons het ongemak. "Ik zag het ontsporen. Uiteindelijk zijn er alleen maar verliezers en gekrenkte ego's."

Onderliggend probleem: mensen die zich niet gezien of gehoord voelen

"De discussie is een symptoom van een onderliggend probleem. Het gaat om mensen die zich niet gezien of gehoord voelen. Een jonge, krachtige generatie die zich doet gelden. Er zijn in het verleden beloftes gedaan. Er zou meer geïnvesteerd worden, ruimte gemaakt worden voor talent van eigen bodem. Er is een groeiende verontwaardiging, bijvoorbeeld naar aanleiding van Black Lives Matter, afgelopen zomer.

Er was ineens bereidwilligheid bij allerlei organisaties en uitgeverijen, er zou meer aandacht komen voor schrijvers van kleur en vrouwelijke auteurs. Dat roept de vraag op: wat is er gebeurd met al die mooie beloftes? Hoeveel boekcontracten zijn er nu echt gesloten? De jonge generatie eist zijn plek op, meer dan mijn generatie."

Boekenweek 2021, 'Tweestrijd'

Babs Gons moest wel even nadenken over het thema van de Boekenweek 2021, 'Tweestrijd'. "Vorig jaar was dat 'Rebellen en dwarsdenkers', daar had ik meteen een beeld bij. Nu moest ik echt naar binnen kijken." Het resultaat is het voor haar doen korte vers Polyglot. Het begint als volgt:

ik leerde de ene taal na de andere
die van de nette kleren
die iets van je huid compenseren
van de woorden verzorgd tot in de puntjes
die je iets lijken te vergeven

de taal van opgeheven hoofd en rechte rug
en net doen alsof
niemand je kan raken
de taal van wie denkt ze wel niet dat ze is
wie denk ik wel niet dat ik ben

Spoken word, 'het is hoognodige kunst'

Babs Gons was jarenlang pleitbezorger, ambassadeur, promotor van spoken word. "Het is hoognodige kunst!", beschrijft ze het genre. "Het is voor veel mensen het enige platform dat ze hebben om zich uit te spreken. De onderwerpkeuze is breed, maar de grote gemene deler is de innerlijke noodzaak om iets te vertellen."

Twee decennia van promotie hebben effect gehad: spoken word is meer tot de mainstream gaan behoren. "Kijk naar reclames, naar de congressen waar ik word uitgenodigd om het programma te openen of juist af te sluiten met een gedicht. Kijk naar de musea, waar steeds meer ruimte is voor poetry slams, en kijk vooral ook naar het onderwijs. Ik geef zelf veel les.

Het verbindende element van spoken word is het belangrijkst. Je ziet wat er gebeurt als we allemaal ons eigen verhaal willen delen. Dan wordt het verhaal van een scheiding of van iemand die ontbreekt in je leven herkenbaar voor een ander. Dat geeft empathie; we lijken op elkaar. Dat samenbindende aspect vind ik heel belangrijk."

Kunststof Radio

Het cultuur- en mediaprogramma van NTR van maandag tot en met donderdag te horen tussen 19.30 en 20.30 uur op NPO Radio 1 of op elk moment terug te luisteren als podcast. Volg Kunststof op Twitter, Facebook en Instagram.