Poëzie als verzet: Waarom een alarmerend aantal dichters monddood wordt gemaakt

De Internationale schrijversvereniging PEN stelt dat een alarmerend hoog aantal schrijvers wordt bedreigd, is gevlucht of gevangengezet vanwege hun werk. Volgens Gons is het belangrijk om de stemmen die niet genoeg gehoord worden, juist te versterken: "Dichters vertellen uit het hart wat er leeft onder de mensen en die stemmen worden mond-doodgemaakt."

Het gevaar van dichters

Gons citeert de Amerikaanse schrijver James Baldwin om uit te leggen waarom dichters als een bedreiging worden gezien: "Dichters zijn de enige mensen die de waarheid kennen over 'ons'. Niet de soldaten, staatslieden, priesters of vakbondleiders." Ze voegt toe: "In een tijd waarin vreselijke dingen gebeuren doen de dichters verslag zoals alleen dichters dat kunnen. Ze kunnen een betere wereld verwoorden."

Baldwin benadrukte ook dat schrijven niet mogelijk is als je wanhopig bent. Gons sluit zich hierbij aan: "Schrijven is hoop, en hoop is een heel mooi middel en revolutionaire impuls." Volgens haar begrijpen alle krachten die willen polariseren of een lelijke wereld willen maken dat woorden er toe doen en dat ze krachtig zijn, waardoor de dichters dus een bedreiging vormen.

Hoop

Voor dichter Shakila Azizzada, die groeide op in Kabul, Afghanistan, draait dichten om het bieden van hoop: "Het is belangrijk in deze donkere tijden in Afghanistan dat de dichters hoop uitstralen en ook schrijven over de mooie dingen. Schrijf over de liefde of de komende generatie die iets nieuws kan maken van het land."

Asmae Amaddaou benadrukt dat schrijven voor haar juist een manier is om verzet te tonen: "Dat ik als meisje met mijn culturele en religieuze achtergrond schrijver ben geworden is mijn ultieme manier van verzet en mijn manier om liefde en hoop te tonen richting mijn mensen." Ze noemt het verliezen van hoop respectloos: "Wanneer we hoop verliezen, met alles wat er gaande is in de wereld, dan verliezen we ook menselijkheid."

Poëzie in de Arabische wereld

Amaddaou wijst erop dat poëzie altijd een belangrijke rol heeft gespeeld in Arabische landen, ook na de komst van de Islam: "Literatuur en poëzie worden benoemd in de Koran en thema's als 'thuisland' en 'moederland' komen veel terug". Ze legt uit dat schrijven juist nu voor Palestijnen een krachtig middel is: "Het is voor hen een vorm van verzet, onthouden en geschiedenis. Zonder schrijvers zouden we niet weten hoe Palestina er vóór 1948 uit zag."

Om dit te benadrukken verwijst ze naar het gedicht wat de Palestijnse dichter Refaat Alareer op X plaatste. Hij werd een jaar geleden op 44-jarige leeftijd, samen met familieleden, vermoord bij een bombardement in Gaza. Hij schreef als ik dood ga, en jij leeft, vertel dan mijn verhaal. Amaddaou legt uit dat juist de simpele woorden de mensen raken en een duidelijke boodschap overbrengen: "Alles wat de Palestijnen vragen is onthoudt ons. Het is een gedicht vol hoop en dat moet ook wel, want zonder hoop zijn we geen mens meer."