Ivo Niehe over genadeloos harde maar ook ontroerende Drs. Down

Drs. Down gaat op 23 augustus in première in het DeLaMar Theater. Welke boodschap wil Niehe met dit stuk overbrengen? En is het hem gelukt om een boeiende voorstelling neer te zetten zonder daarbij over de grens van integriteit heen te gaan? Een openhartig gesprek met Niehe over de aanleiding van het stuk, de boodschap die hij wil overbrengen en zijn eeuwigdurende fascinatie voor jongeren met een beperking.

Een negatieve benadering van een bijzonder verhaal

Het verhaal is losjes gebaseerd op de Spaanse jongen Pablo Pineda Ferrer. Hij is hoogstwaarschijnlijk de enige ‘down’ die een universitaire graad gehaald heeft. Niehe sprak met hem voor de TV Show. Na het gesprek klapte Niehe spontaan zijn laptop open en begon liedjes te schrijven. Over dat onderwerp: een jongen met het syndroom van Down die iets wil bereiken in zijn leven. Maar waar in het leven van Pablo Pineda Ferrer zijn familie voor 100% achter hem stond en hem steunde waar nodig, koos Niehe in zijn versie van het verhaal voor een 'negatieve benadering'. Niehe: "Ik dacht; zou zo'n jongen ook zover kunnen komen kunnen als zich de vooroordelen en de tegenslagen voordoen die je zo vaak tegenkomt in zo'n situatie?"

Confronterende verhalen

Om achter die minder rooskleurige verhalen te komen sprak Niehe met meerdere kinderen met het syndroom van Down. "Dan hoor je regelmatig dat met name de vader het er erg moeilijk mee heeft, dat een oudere broer jaloers is op alle aandacht die het kind krijgt en dat artsen met het aanbod komen: 'we kunnen zo plastisch chirurgisch ingrijpen dat je niets meer aan hem ziet'." Over dat laatste onderwerp schreef Niehe een lied dat te horen is in de voorstelling. Moeilijke en confronterende verhalen dus. En er is meer. Zo vertellen ouders dat er vaak heftig wordt gereageerd wanneer een kind met het syndroom van Down op een reguliere school terechtkomt. Het zijn dan meestal de ouders van de klasgenootjes die weerstand bieden en dingen zeggen als: 'Het gaat ten koste van mijn kind, het tempo gaat achteruit'.

'Wat doet hij hier, die loser?'

In Drs. Down zijn het juist de leerlingen die fel reageren op de komst van Lucas (een van de hoofdrolspelers met het syndroom van Down) op een gewone school. 'Wat doet hij hier, die loser?', 'Heeft hij de hersens van een mens? Hij lijkt meer op een dier' en 'Beste Lucas, donder op' zijn enkele zinnen uit het liedje Loser, dat in de show wordt gezongen door de leerlingen. Dat gaat ver. Als publiek en zeker als ouder van een kind met het syndroom van Down moet je het maar willen horen. Wat maakt dat Niehe vond dat hij dat zo kon schrijven en zeggen? Niehe: "Ik heb alle teksten doorgesproken met de ouders van de twee hoofdrolspelers. Ik zei ook: 'moet ik die tekst niet aanpassen?' Tot mijn verbazing zei een van de vaders: 'Ivo, in werkelijkheid is het soms nog veel erger geweest'."

De betreffende vader, die Niehe overigens op veel andere punten wel corrigeerde, wilde het verhaal graag eens zo hard neerzetten. Naderhand, zo gaf de vader aan, komt dan het begrip. Dit gebeurt ook in de voorstelling; na het harde en confronterende begin, keert het tij zich en krijgt Lucas meer begrip en steun, en krijgt hij meer voor elkaar dan je in eerste instantie zou verwachten.

Fascinatie voor mensen met een beperking

Niehe stak ongelooflijk veel tijd in de voorstelling. Niet vanwege de opbrengst, want hij zal er weinig tot niets aan verdienen. Waarom wilde hij dan zo graag dit stuk - een theatervoorstelling met een boodschap en een voorlichtend karakter - maken? Niehe: "Eeuwigdurende fascinatie, al sinds ik een jaar of twaalf was, voor jongeren die het niet zo makkelijk hebben als wij." Die fascinatie is terug te zien in de TV Show, waar Niehe al sinds de eerste aflevering regelmatig mensen met een beperking te gast had. Over mensen met het syndroom van Down zegt hij: "Ik vind dat kinderen met Down een soort onvoorwaardelijkheid toevoegen aan ons leven. Daar zie ik nu ik met die jongens werk elke dag voorbeelden van." Niehe kijkt daarbij ook naar zichzelf, en hoe hij in het leven staat. "We leven allemaal met de rem op. En ik al helemaal. Ik zoek het avontuur op, maar wel gecontroleerd. En deze jongens hebben geen rem."

'Ze kunnen veel meer dan we denken'

Wat Niehe met het stuk wil laten zien is dat kinderen met het syndroom van Down vaak meer kunnen dan we denken. Het gaat daarbij niet om een basisintelligentie waarop ouders kunnen bouwen, maar om de manier waarop ze hun kind stimuleren. Niehe: "De ouders van Pablo Pineda Ferrer hebben een methode gevonden om hun kind verder te helpen. Voor andere ouders is de vraag: wil je hem laten zoals hij is? Of zeg je: we gaan ervoor. En ik pleit dus heel erg voor het laatste." Want: "Mensen denken vaak dat Pablo Pineda Ferrer het onmogelijke mogelijk heeft gemaakt, maar zo onmogelijk is dat helemaal niet."

Beluister het hele interview

Presentator Winfried Baijens sprak in Radio Kunststof maar liefst een uur lang met Ivo Niehe over Drs. Down. Niehe sprak bijvoorbeeld openhartig over de goede en de foute keuzes die hij maakte tijdens de productie, over hoe hij slechts een deel van de credits van de voorstelling op zich kan nemen en over de sterren van de show; 'hartveroverende jongens':