De Verleiders maken theater over consultancy: 'Von der Leyen heeft innige band met McKinsey'

McKinsey adviseert Europa over wapenindustrie

Tom de Ket komt naar eigen zeggen uit een pacifistisch en socialistisch nest. "Ik ben allergisch voor oorlog voeren", vertelt hij. Toen de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen, onlangs het plan 'Herbewapen Europa' presenteerde, dat voor 800 miljard euro aan extra defensie-uitgaven mogelijk moet maken – vond hij daar wat van. "Ik zie dat er te weinig wordt gedaan aan de-escalatie of diplomatie en ik merk ook welke krachten er achter die hele wapenindustrie zitten. En welke dubieuze rol McKinsey daarin speelt."

McKinsey & Company, het grootste en oudste consultancybureau ter wereld, vormt de inspiratie voor De Kets’ voorstelling Bureau Buitenschot, waarin politici een soortgelijk consultancybureau raadplegen om zelf geen belangrijke beslissingen te hoeven nemen. Door de jaren heen is het bedrijf vaak in opspraak geraakt vanwege ethische kwesties en vermeende betrokkenheid bij verschillende controversiële projecten, zoals de opioïdecrisis in de VS en samenwerkingen met autoritaire regimes.

"McKinsey doet bijvoorbeeld ook de organisatie voor de Munich Security Conference", vertelt De Ket. "Zij bepalen de agenda en gastenlijst, waardoor ze in feite Europa adviseren over allerlei veiligheidsvraagstukken. Maar tegelijkertijd adviseren ze ook de Europese en met name de Amerikaanse wapenindustrie. Dat is namelijk sinds het begin hun allergrootste klant. Je moet je afvragen of zij dan wel onafhankelijk advies aan Europa kunnen geven."

Waarom schrijft niemand hierover?

Tom de Ket verbaast zich over het feit dat dit de voorpagina’s niet haalt. "We moeten hierin duiken en erover schrijven. Maar misschien durven mensen hun vingers er niet aan te branden. Het is een feit dat Von der Leyen innige banden heeft met McKinsey, doordat haar kinderen daar hebben gewerkt", legt De Ket uit. "In Duitsland kwam ze hier als Minister van Defensie al eerder door in opspraak met de Berateraffaire." In 2020 gaf haar ministerie miljoenen euro’s aan opdrachten aan een dochterbedrijf van McKinsey, zonder dit openbaar te maken.

Ondanks dat deze thematiek veelvoudig voorkomt in Bureau Buitenschot, wil De Ket niet alle consultants over één kam scheren. "Er zijn hele slimme en goede mensen werkzaam in consultancy, maar het gaat vooral om het systeem wat we met z'n allen uit de hand hebben laten lopen. Dat zie je ook terug in de cijfers. De branche groeit als kool en er gaan miljarden naar toe. Steeds meer politici en bestuurders huren een bureau in, zodat ze zich daarachter kunnen verschuilen. Kijk bijvoorbeeld naar de toeslagenaffaire, waar meer geld naar de consultancybedrijven is gegaan, dan naar de ouders."

'Mensen kunnen gewoon pech hebben'

De theaterstukken van Tom de Ket zijn vaak gebaseerd op waargebeurde verhalen. Deze zomer is zijn muziektheatervoorstelling Het Pauperparadijs voor de zesde keer te zien. "Dat verhaal resoneert heel erg en is gebaseerd op een van de zwartste bladzijden uit onze geschiedenis. Het gaat over een fantastisch initiatief dat in 1820 werd genomen om de armoede uit te roeien, door alle paupers uit de grote steden te sturen naar opvoed kolonies. Het was een prachtig idee maar groeide al snel uit tot een nachtmerrie."

De Ket heeft naar eigen zeggen een zwak voor mensen die het niet zo goed hebben in de wereld. "Voor heel veel mensen is het leven niet vanzelfsprekend makkelijk. Ik heb dat zelf ook van heel dichtbij meegemaakt. Mijn zusje had beperkte verstandelijk vermogens, waardoor ik heb gezien dat niet alles vanzelfsprekend is. In deze maatschappij wordt vaak gezegd dat als je maar hard genoeg werkt, je overal kan komen. Maar dat is allemaal onzin. Mensen kunnen ook gewoon pech hebben."